باکتواسکن شیر چیست؟
باکتواسکن ابزاری برای اندازه گیری شمار باکتریایی شیر (سنجش بار میکروبی شیر) می باشد. برای ساده سازی، نتایج بر اساس هزار گزارش می شوند. بنابراین شمار 9000 باکتری در هر میلی لیتر 9 خوانده می شود. اکثر شرکت های لبنی خریدار شیری هستند که میزان باکتواسکن (بار میکروبی شیر) آن زیر 30 تا 50 باشد و گاودارها را برای نتایج بالاتر جریمه می کنند. شمار باکتواسکن گله های خوب در تمام طول سال زیر 10 می باشد.
شمار بالای باکتواسکن به دو روش می تواند بر مزارع پرورش دام شیری تأثیر بگذارد:
- مستقیماً از طریق اعمال جریمه های مالی
- غیرمستقیم از طریق تولید شیر کم کیفیت با ماندگاری کم که برای کارخانه های لبنی کمتر قابل قبول می باشد. باکتری هایی وجود دارند که می توانند باعث بدطعم شدن شیر شوند. این باکتری ها باعث می شوند آنزیم های پلاسمین و لیپاز که به شکسته شدن کازئین و چربی شیر منجر می شوند، افزایش یابند.
سه منبع برای تولید و تکثیر باکتری در شیر وجود دارد:
- تجهیزات شیردوشی، سالن شیردوشی یا شیر مخزن
- آلودگی محیطی
- ارگانیسم های مسبب ورم پستان
آلودگی باکتریایی شیر به دو روش اتفاق می افتد. مستقیماً از طرف گاو هنگامی که ارگانیسم های ورم پستان وارد شیر می شوند یا غیر مستقیم از طریق محیط یا تجهیزات شیردوشی. معمول ترین عامل بالا بودن شمار باکتواسکن، تجهیزات شیردوشی کثیف است.
1- تجهیزات شیردوشی کثیف.
تمیز نبودن تجهیزات شیردوشی به طور معمول به افزایش شمار باکتواسکن منجر می شود. این می تواند از طریق مشکلات شستشو رخ دهد. سیستم شیردوشی بعد از هر بار دوشش باید به طور کامل تمیز و ضدعفونی شود. سیستم های شیردوشی خودکار طبیعی 3 بار در روز با استفاده از برنامه شستشوی خودکار شسته می شوند. مخزن شیر هر بار که خالی می شود باید تمیز و شستشو شود.
موارد زیادی وجود دارند که می تواند مشکل ساز شوند. مشکلات معمول عبارتند از:
- صحیح کار نکردن آب گرم کن یا دستگاه جوش آورنده
- غلظت ناکافی ضدعفونی کننده ها
- مشکلات مرتبط با سیستم های دمنده هوا
- مسدود شدن دهانه های خروجی آب
- جریان پیدا کردن آب گرم برای مدت طولانی و خارج شدن آب گرم از مخزن
- استفاده از آب گرم فقط یک بار در روز
- پوسیدن بخش های پلاستیکی سیستم
ارزیابی آزمایشگاهی ماشین شستشو را می توان با استفاده از شمارش دماپای یا ترمودوریک (TD) شیر مخزن انجام داد.
میزان بیش از 175 کلونی به ازای هر میلی لیتر (cfu/mL) وجود مشکل در سیستم شستشو را نشان می دهد. شمار دماپای اکثر گله ها با یک سیستم شستشوی خوب به زیر 100 می رسد. بهترین کار این است که مجموعه ای از نمونه های شیر مخزن آنالیز شوند زیرا نتیجه تنها یک نمونه می تواند گمراه کننده باشد.
شمار باکتری های سرمادوست وجود مشکل مرتبط با مخزن شیر یا سیستم خنک کننده را نشان می دهد. به طور ایده آل، شمار این باکتری ها باید زیر cfu 500 در هر میلی لیتر باشند.
اکثر افراد از شستشوی چرخشی 3 مرحله ای استفاده می کنند. آبکشی با آب گرم، باقیمانده های شیر در سیستم را خارج می کند و آب گرم حاوی مواد شستشو، سالن شیردوشی را به طور فیزیکی تمیز می کند و سپس با محلول ضدعفونی کننده تجهیزات استریل می شوند. برای اینکه چرخه شستشو به طور مؤثر عمل کند به فشار زیاد هوا و تلاطم های شدید نیاز می باشد.
به منظور جلوگیری از رشد باکتری ها، شیر در حد امکان بلافاصله بعد از شیردوشی باید تا 4 درجه سانتیگراد یا کمتر خنک شود. خنک کننده های صفحه ای به طور معمول برای خنک کردن شیر قبل از وارد شدن به مخزن استفاده می شوند. برخی از افراد برای صرفه جویی در انرژی از دو خنک کننده صفحه ای با اتصال سری استفاده می کنند.
حجم زیادی از آب سرد در مسیر مخالف شیر جریان می یابد و از مکانیسم تبادل هوا استفاده می شود به طوری که دمای شیر وارد شده به مخزن به 6 درجه سانتیگراد برسد. هنگامی که در سیستم خنک کننده مشکل رخ دهد و شیر خنک نگه داشته نشود و یا سریع سرد نشود، باکتری ها رشد می کنند. شیر گرم یک محیط عالی برای رشد باکتری ها می باشد. برخی از باکتری ها از قبیل کلیفرم ها در شرایط بهینه هر 20 دقیقه، دو برابر می شوند.
اهمیت سیستم خنک کننده زمانی بیشتر می شود که شیر بسیاری از گله ها هر 2 روز یک بار جمع آوری می شود. در برخی از کشورها، شیر ممکن است هر 3 روز یک بار به کارخانه های لبنی ارسال شود و اگر سیستم خنک کننده به طور مؤثر عمل کند و اقدامات مدیریتی و بهداشتی گاوداری به خوبی انجام شود، مشکلی رخ نمی دهد.
2- آلودگی های محیطی
آماده سازی سرپستانک به طور ضعیف یک عامل پیشرو در آلودگی است. اگر گاوها در محیط کثیف زندگی کنند خطر آلودگی شدید می شود. نمی توان اهمیت آماده سازی مناسب سرپستانک را نادیده گرفت. وصل شدن خرچنگی به سرپستانک تمیز و خشک ضروری است. شیردوشی سرپستانک های کثیف و مرطوب به افزایش شمار باکتواسکن و خطر فیلم ابتلا به ورم پستان در گاو محیطی منجر می شود.
شمار کلیفرمی شیر مخزن بیانگر آلودگی محیطی می باشد. بالا بودن شمار کلیفرمی حاکی از آماده سازی نامناسب سرپستانک یا افتادن خرچنگی ها در فضولات در حین شیردوشی می باشد. هدف ما شمار کلیفرمی زیر 20 در هر میلی لیتر می باشد. گله های زیادی وجود دارند که شمار کلیفرمی آنها به علت آماده سازی عالی سرپستانک به طور مداوم 10 یا کمتر می باشد.
گله هایی که سرپستانک آنها پیش غوطه ورسازی می شود دارای شمار باکتریایی کمتری می باشند زیرا محلول پیش غوطه ورسازی باکتری ها را می کشد. به خاطر داشته باشید که محلول پیش غوطه ورسازی را با حوله پاک کنید و سرپستانک را خشک کنید زیرا شیر به مواد شیمیایی آلوده می شود. سرپستانک و پستان گله هایی که بستر آنها خشک، تمیز و مناسب است تمیز می ماند.
3- ارگانیسم های ورم پستان
تمامی ارگانیسم های ورم پستان از پستان نشأت می گیرند. آنها دو نوع متفاوت ورم پستان را ایجاد می کنند. شیر ورم پستان بالینی هنگامی که ورم پستان تشخیص داده می شود نباید وارد مخزن شود. این شیر تا پایان درمان ورم پستان به مخزن وارد نمی شود. شیر تمامی گاوهای مبتلا به ورم پستان تحت بالینی وارد مخزن شیر می شود مگر اینکه گاودار تصمیم بگیرد شیر گاوهایی با شمار سلول بدنی بالا را به مخزن وارد نکند. تعداد Strep agalactiae و Strep uberis می توانند به شدت افزایش یابند (بیش از 100،000،000 در هر میلی لیتر) و به راحتی می تواند نتایج شمار سلول بدنی شیر مخزن را افزایش دهد. شمار باکتری های Staph آنقدر بالا نمی روند که بر شمار باکتواسکن اثرگذار باشند.
حل مشکل بالا بودن بار میکروبی شیر
کشف علت بالا بودن شمار باکتواسکن مستلزم انجام آزمایش های تشخیصی می باشد. استفاده از یک مجموعه نمونه شیر مخزن به همراه انجام بررسی هایی در یک گاوداری یک نقطه آغاز خوب است. برخی از گاودارها مبالغ بسیار بالایی برای رفع مشکل بالا بودن بار میکروبی شیر هزینه می کنند در حالیکه راه حل می تواند ساده باشد. استفاده از یک رویکرد باقاعده برای حل مشکل توصیه می شود.