از شیرگیری بره زمانی اتفاق می­ افتد که شیر از جیره غذایی پستاندار جوان حذف شود. این اتفاق معمولا همزمان با جدا شدن حیوان از مادرش رخ می­ دهد. سن شیرگیری در گوسفندان و بزها متفاوت است و این زمان از 14 روزگی تا زمان از شیرگیری طبیعی که 4 ماهگی است، متغیر است. از شیرگیری زود هنگام بره­ ها در 14 روزگی در 28 روزگی می­ تواند انجام شود. از شیرگیری زودهنگام معمولا پیش از 90 روزگی و به صورت رایج در 60 روزگی انجام می­ شود. از شیرگیری دیر هنگام پس از این بازه زمانی انجام می­ شود.

از شیرگیری بر اساس وزن بره­ ها:

بهتر است از شیرگیری بزغاله ها و بره ها بر اساس وزن صورت گیرد. به صورت کلی توصیه می­ شود تا زمانی که بره­ ها و بزغاله­ ها به 2.5 تا 3 برابر وزن تولد خود نرسیده­ اند، از شیر گیری انجام نشود. بره­ ها و بزغاله­ هایی که به صورت دستی پرورش می­ یابند بهتر است برای از شیرگیری حداقل 9 تا 11 کیلوگرم وزن داشته باشند. اگر بره­ ها توسط مادر خود پرورش می­ یابند، برای از شیرگیری باید وزنی حداقل 18 تا 22 کیلوگرم وزن داشته باشند.

مصرف کافی خوراک خشک (استارتر بره و بزغاله) اهمیت بیشتری نسبت به وزن بره ها دارد، زیرا بره­ ها باید بتوانند با مصرف مقدار کافی خوراک­، بدون مصرف شیر، نیاز نگهداری و رشد خود را تامین کنند. میزان مصرف خوراک در زمان از شیر گیری باید حداقل 1 درصد از وزن بدن بره­ ها و بزغاله­ ها باشد. تغذیه خزشی بخشی از برنامه­ های از شیرگیری زودهنگام است. عوامل زیادی از جمله سن، فصل تولد، مشکلات انگلی، خطر شکار شدن، بازار، کارگر، امکانات و منابع علوفه­ ای بر سن از شیرگیری تاثیرگذار است. نکات منفی و مثبت بسیاری در سنین مختلف از شیرگیری وجود دارد.

از شیرگیری زودهنگام:

ازشیرگیری زودهنگام، استرس شیردهی را در میش­ های دارای تولید بالا و میش­ هایی که به دلیل سن و یا وضعیت جسمی دچار استرس هستند، کاهش می­ دهد. از نظر اقتصادی، تغذیه بره­ ها و بزغاله ها از خوراک مادرشان و یا استارتر، ارزان­تر است. حیوانات جوان  نسبت به حیوانات بالغ، دارای ضریب تبدیل غذایی بهتری هستند.

از طرف دیگر، از شیرگیری زودهنگام باعث ایجاد استرس در میش­ ها و بره­ های آن­ها می­ شود. خطر ابتلا به ورم پستان در شیرگیری زود هنگام بیشتر است زیرا میش­ ها هنوز مقدار قابل توجهی شیر تولید می­ کنند. برای اجرای برنامه از شیرگیری زودهنگام به مراتع و آغل­ های بیشتر و مدیریت بالاتر نیاز است. از شیرگیری زودهنگام عموما با فصل زمستان و شروع بره­ زایی، مرتبط است. بعد از شیرگیری­، جیره غذایی بره­ ها و برغاله­ ها باید همراه با کنسانتره و علوفه باشد. این روش اغلب در بره­ های نژاد­های سنگین که دارای پتانسیل ژنتیکی بالایی برای رشد هستند، مناسب است. این روش با سیستم­های تولیدی خاص مرتبط است. در دامداری­ هایی که گوسفندان شیری دارند، در سن 30 تا 35 روزگی از شیرگیری انجام می­ شود. بره و بزغاله­ هایی که به صورت دستی پرورش می­ یابند، معمولا در سنین 6 تا 8 هفتگی از شیر گرفته می­ شوند.

از شیرگیری دیر هنگام

از شیرگیری دیر هنگام طبیعی­ تر است و برای بره­ ها و بزغاله­ ها استرس کمتری ایجاد می­ کند. د­ر این روش خطر ابتلا به ورم پستان نیز کاهش می­ یابد. این روش به پرورش­ دهندگان اجازه می­ دهد تا برای تغذیه بره­ ها  و بزغاله­ ها از علوفه موجود استفاده کنند. استفاده از مراتع اغلب مقرون­ به­ صرفه­ تر از تغذیه با یونجه و کنسانتره است. در این روش به دلیل آنکه  می­ توان بره­ ها و میش­ ها را مدت زمان بیشتری در یک جایگاه نگهداری کرد، مدیریت آسان­تر است. از طرف دیگر بره هایی­ که دیر از شیر گرفته می­ شوند، احتمال ابتلا به انگل­ ها در آنها بیشتر است. گرمای تابستان ممکن است افزایش وزن را محدود کند و بره­ ها و بزغاله­ ها باید بر سر منابع علوفه با میش­ ها و بزهای ماده رقابت کنند. بسته به گونه، نژاد و سن از­شیرگیری، ممکن است لازم باشد بره­ ها و بزغاله­ ها عقیم و یا حذف شوند.

از شیرگیری دیر هنگام اغلب با بره­ زایی دیر هنگام، بره­ زایی در فصل بهار یا بره­ زایی در مرتع، مرتبط است. در این روش، جیره بره­ ها و بزغاله ها به مرتع محدود می­ شود. در این روش کمتر از تغذیه خزشی استفاده می­ شود، هرچند تغذیه خزشی یک روش توصیه شده است. از شیرگیری دیر هنگام احتمالا برای نژادهایی که باروری کمی دارند و نژاد­هایی که پتانسیل پایینی برای رشد دارند، مناسب­ تر است.

استرس از شیرگیری:

صرف نظر از سن از شیرگیری، باید تلاش شود در این شرایط استرس کاهش یابد. تغذیه خزشی باعث کاهش استرس از شیرگیری زودهنگام می­ شود. میش­ ها باید از بره­ ها جدا شوند. بره­ ها و بزغاله­ ها باید در محیطی آشنا و در گروه­ بندی­ های پیش از شیرگیری باقی بمانند.

جیره غذایی بره ها و بزغاله­ ها نباید دو هفته پیش از شیرگیری تغییر کند. واکسیناسیون و سایر برنامه­ های مدیریتی نیز باید حداقل دو هفته پیش از شیرگیری اجرا شوند. بره­ ها و بزغاله­ هایی که تازه از شیرگرفته شده­ اند احتمال بروز کوکسیدیوز بالاتری دارند. کوکسیدیواستات­ ها باید بعد ازشیرگیری در خوراک، مواد معدنی یا آب مصرفی تجویز شود. بره­ هایی که زود از شیرگرفته می­ شوند باید واکسن آنتروتوکسمی و کزاز را پیش از شیرگیری دریافت کنند دومین تزریق واکسن باید 4 هفته پس از اولین تزریق انجام شود.

برای جلوگیری از ورم پستان در میش ها در برنامه از شیرگیری زودهنگام، باید خوراک با کیفیت بالا از جیره غذایی آنها کاهش یابد. در زمان از شیرگیری نیز باید میش ها با علوفه با کیفیت پایین تغذیه شوند. برخی از پرورش دهندگان برای کاهش تولید در این بازه زمانی، مصرف آب را محدود می کنند.

تحت هیچ شرایطی نباید میش ها و برهای ماده که تازه خشک شده­ اند، در مراتع سرسبز چرا کنند. میش ها و بزهای ماده ای که تولید ضعیفی دارند باید بعد از شیرگیری از گله خارج شوند. این کار ممکن است وضعیت بدنی آنها را پیش از فروش بهبود بخشد.

منبع: واحد تحقیق و توسعه مجتمع صنایع تبدیلی دستچین عالی، ترجمه مقاله توسط خانم مهدیه جمالی کارشناس ارشد تغذیه نشخوارکنندگان دانشگاه تهران تحت نظارت دکتر کامران رضایزدی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

برای بهبود عملکرد دامداری از خدمات افراد متخصص استفاده کنید

مشاهده همه محصولات دام سبک مجتمع صنایع تبدیلی دستچین