آشنایی با بز سانن ، آشنایی با بز آلپاین
زیستگاه اصلی بز سانن در کوههای کشور سوئیس در روستایی بنام سانن بوده و این نژاد از این نقطه به سراسر جهان منتقل شده است. بز سانن دارای موهای کوتاه سفید و گاهی خاکستری است. متوسط وزن بزهای ماده این نژاد حدود 61 کیلوگرم و وزن نرها تا 75 کیلوگرم می رسد. ارتفاع قد در بزهای ماده تا 76 سانتیمتر و در نرها به 81 سانتیمتر می رسد. نرها شاخدار و ماده ها ممکن است دارای شاخ کوتاه و یا بی شاخ باشند.
بز سانن به تولید شیر معروف است
بز سانن به تولید شیر معروف است و شاید به جرات بتوان گفت بهترین نژاد شیری بز در دنیاست. دوره شیردهی بز سانن 290 تا 305 روز است و روزانه بین 3 تا 8 لیتر شیر می دهد. متوسط چربی شیر این نژاد 3/6 درصد، پروتئین شیر 3/2 درصد و مواد جامد شیر 12/8 درصد می باشد. دوقلوزایی در بز سانن خالص موضوعی عادی است. بعضی منابع درصد دوقلوزایی بزهای ماده را در این نژاد از 45 تا 80 درصد گزارش کرده اند. این درحالی است که موارد چندقلو زایی نیز در این نژاد فراوان گزارش شده است.
سابقه ورود بز سانن اصیل به ایران
سابقه ورود بز سانن اصیل به ایران به بیش از 50 سال قبل و به سال 1343 بر می گردد. ورود بز سانن درایران با هدف آمیخته گری این نژاد با بزهای بومی و تولید یک نژاد شیری انجام شد که بنا به دلایلی این طرح چندان توفیق نداشت و به اهداف اولیه خود نایل نشد. اما در سال های اخیر و با مشارکت بخش خصوصی و صدور مجوز وزارت جهاد کشاورزی، ورود بزهای خالص نژاد سانن از فرانسه به ایران آغاز شده و در نقاط مختلف کشور گله های متعددی بر اساس پرورش بز سانن شکل گرفته است و لذا آشنایی با بز سانن نسبتا گسترده شده است.
زیستگاه اصلی بز آلپاین
زیستگاه اصلی بز آلپاین کوهستان های آلپ فرانسه و سوئیس است. این بز به رنگ های قهوه ای، خاکستری تیره و یا ابلق مشاهده می شود. برخلاف بزهای بومی ایران، بزهای نر و ماده آلپاین معمولا دارای موهای کوتاهی هستند و غالبا دارای رشته هايی از موی بلند با رنگی متمایز از سایر قسمت های بدن در امتداد ستون فقرات خود هستند. وزن بزهای ماده به طور متوسط 63 کیلو و وزن بزهای نر 78 کیلوگرم است و بلندی قامت بزهای ماده و نر نیز به ترتیب 77 و 85 سانتی متر است.
متوسط تولید شیر بزهای آلپاین
متوسط تولید شیر بزهای آلپاین در 305 روز بیش از 600 تا 700 لیتر شیر می باشد. به دلیل زندگی در شرايط کوهستانی، بزهای آلپاین مقاوم، چالاک و با قدرت پیاده روی و کوه پیمایی مثال زدنی هستند و می توانند از صخره های شيب دار کوههای بلند بالا رفته و از مراتع آن استفاده کنند. به همین دلیل برخی فکر می کنند چون منشا نژاد آلپاین از کوهستان های سرد منطقه آلپ است، نمی تواند در مناطق گرمسیر زندگی کند. اما مشاهدات میدانی نشان داده است که اين نژاد علاوه بر شرايط آب و هوايی سرد، قابلیت مناسبی برای زنده ماندن در شرايط گرم و خشک را داشته و تقريبا با هر نوع شرايط آب و هوايی سازگار است.
منشأ بز آلپاین
بز آلپاين از دو منشا فرانسوی و سوئیسی است که بز آلپاین فرانسوی کمی قد بلندتر و لاغرتر از نوع سويسی است. با توجه به وجود خصوصیات مناسب شیرواری در بز آلپاین، بسیاری از کشورها بز آلپاين مخصوص خود را نگهداری و تثبيت کرده اند. بز آلپاين فرانسوی، سوئيسی، انگليسی و آمريکايی برخی از گونه های تثبیت شده از بزهای آلپاین هستند که در این بین بزهای فرانسوی تولید شير بیشتری دارند. ورود بز آلپاین به ایران به سال های اخیر بر می گردد و این نژاد هنوز توسعه چندانی در کشور ندارد. بر اساس آمار اولیه تاکنون بیش از 15 واحد نیمه صنعتی پرورش بز آلپاین و سانن در ایران وجود دارد که جمعا 200 هزار راس بز در آنها پرورش داده می شود.
کدام نژاد را انتخاب کنیم؟ سانن یا آلپاین
بعد از آشنایی با بز سانن و آشنایی با بز آلپاین و توضیحاتی که در رابطه با خصوصیات تولیدی بز سانن و خصوصیات تولیدی بز آلپاین ارائه شد، شاید اولین سوالی که در ذهن ایجاد می شود آن است که: بز نژاد سانن برای پرورش بهتر است؟ بز نژاد آلپاین برای پرورش بهتر است؟ کدام یک را انتخاب کنیم؟
آشنایی با بز سانن و آلپاین. انطباق بزهای نژاد سانن و آلپاین با محیط
بر اساس یک توصیه عمومی برای دامدارانی که قصد دارند تا پرورش بز را بصورت مزرعه ای و یا در سیستم های بسته انجام دهند، انتخاب بز سانن به دلیل ظرفیت بالاتر تولید شیر، مناسب تر است. اما بزهای آلپاین نیز تفاوت تولید شیر قابل توجهی با بزهای سانن ندارند و از طرفی مقاومت آنها نسبت به بیماری ها و شرایط سخت محیطی مطلوب است. بنابر این در این شرایط پرورش هر یک از این دو نژاد قابل توصیه است. ولی انتخاب بز آلپاین به دلیل انطباق بیشتر ویژگیهای آن با شرایط کوچ، قدرت پیاده روی و کوه پیمایی و استفاده بهتر از مراتع بالادست، برای دامدارانی که قصد کوچ های میان مدت و طولانی مدت را دارند، نسبت به سایر نژادهای مشابه مزیت دارد.
آميخته گری بزهای سانن و آلپاین با بزهای بومی
در حال حاضر بز آلپاين و سانن در برخی نقاط کشور بر اثر آميخته گری بزهای سانن و آلپاین با بزهای بومی ایجاد شده اند. با توجه به خصوصيات و ويژگی نژادهايی مانند آلپاين و سانن، دامداران زيادی مایل به توسعه اين نژاد و جايگزينی آن با ساير بزهای بومی خود شده اند. اگر تمام اقدامات یک دامدار هدفمند و با توجه به نياز هر منطقه باشد، می توان از اين نژادهای پرتوليد برای افزايش راندمان توليد در واحد سطح و ايجاد اشتغال پايدار استفاده کرد.
آشنایی با بز سانن و آلپاین. مقایسه تولید و خصوصیات شیرواری بز سانن و بز آلپاین و بز بومی ایران
