فیبر با قابلیت هضم بالا که در علوفه امروزی یافت می شود، نیاز به غلات در جیره گاوهای شیری را کمتر می کند. این امر، سلامتی شکمبه را بهبود می دهد، هزینه جیره را کمتر می کند و بازده تولید را افزایش می دهد. افزایش قابلیت هضم علوفه از طریق کاشت علوفه با قابلیت هضم بالاتر مانند هیبریدهای براون میدرب (BMR) و برداشت زودتر علوفه محقق شده است.
رسیدن به چنین افزایش مشابهی در قابلیت هضم فیبر، با افزودن آنزیم های هضم کننده فیبر به علوفه در زمان سیلو کردن یا هنگام ساخت جیره مخلوط TMR، نیز امکان پذیر است.
پاسخ های تحقیقات در کاربرد آنزیم ها در بهبود هضم فیبر علوفه خوراک دام
محققان، یک جیره دارای 34 درصد جوی سیلو شده با 29.5 درصد دیواره سلولی (NDF) را با آنزیم های هضم کننده فیبر برای بهبود قابلیت هضم NDF پیش فرآوری کردند (افزایش قابلیت هضم NDF در 48 ساعت از 34.7 درصد به 39.9 درصد). این امر منجر به تولید شیر تصحیح شده برای چربی بالاتر (38.7 در برابر 36.2 کیلوگرم در روز) شد در حالیکه مصرف ماده خشک تغییر نکرد (27.5 در برابر 27.1 کیلوگرم در روز).
اخیراً، یک آزمایش تحقیقی کنترل شده در سه گاوداری مختلف آمریکا روی بیش از 7500 گاو دوشای تغذیه شده با آنزیم هضم کننده فیبر تجاری مشابه و به مدت 200 روز انجام شد. در یکی از این گاوداری ها وقتی آنزیم هضم کننده فیبر استفاده شد، گاوها 4 کیلوگرم (40.7 در برابر 36.7 کیلوگرم در روز) شیر تصحیح شده برای انرژی بیشتر، تولید کردند ولی دو گله دیگر که 41.6 و 45.7 کیلوگرم در روز به ازای هر گاو تولید داشتند، پاسخ متفاوتی به مصرف آنزیم نشان ندادند.
آنزیم های هضم کننده فیبر خوراک دام چه هستند؟
آنزیم ها پروتئین هایی هستند که به عنوان واسطه برای واکنش های بیولوژیکی عمل می کنند. کاتالیزورها (واسطه ها) سرعت واکنش های شیمیایی را افزایش داده و به طور طبیعی در بدن انسان و دام عمل می کنند. آنزیم های مکمل برای مصرف در گاوهای شیری، توسط فرآیند تخمیر میکروبی و قارچ ها یا میکروب ها تولید می شوند. بعد از اینکه تخمیر کامل شد، آنزیم ها جداسازی می شوند. همانند افزودنی های مخمر، انواع آنزیم ها و فعالیت های آنها نیز، بسته به سویه خاص و نحوه رشد آنها، متفاوت است. این آنزیم ها معمولاً دارای سلولاز و زایلاز هستند که به هضم فیبر اصلی علوفه، سلولز و زایلان کمک می کنند. گاهی اوقات، آنزیم های دیگر مانند فرولیک اسید استراز، نیز برای کمک به هضم برخی از علف های با قابلیت هضم بسیار ضعیف مورد استفاده قرار می گیرند.
در بررسی کاربرد آنزیم ها در بهبود هضم فیبر علوفه خوراک دام چرا پاسخ ها متفاوت هستند؟
مقدار و روش استفاده از آنزیم روی تأثیر آن مؤثر است. آیا در زمان سیلوکردن اضافه شده است یا 10 دقیقه تا یک ساعت قبل از تغذیه جیره مخلوط TMR به آن افزوده گردیده است؟ تفاوت ها در فیبری که آنزیم باید روی آن کار کند، روی نتایج مؤثر است. برای مثال، فیبر علوفه ممکن است خیلی سخت باشد و به طور ضعیفی هضم شود مانند برمودا گراس چین آخر یا اینکه ممکن است علف گراس با کیفیت بهتری باشد و در آب و هوای سرد رشد کرده باشد.
تفاوت در نتایج، ممکن است ناشی از تفاوت ها در گاوها نیز باشد. برای مثال، ممکن است انتظار پاسخ بهتری را از آنزیم های اضافه شده به جیره گاوهای پرتولید، در ابتدای شیردهی نسبت به گاوهای با تولید پایین تر در اواسط شیردهی داشته باشید. با فرض اینکه یک آنزیم هضم کننده فیبر، میزان ماده خشک و قابلیت هضم فیبر را بهبود می دهد، اثرات مثبت آن روی گاوها، به تعدادی از عوامل جیره ای، شامل سرعت و شدت هضم فیبر، سطح دیواره سلولی هضم نشده و دیواره سلولی مؤثر فیزیکی و سطح نشاسته در دسترس در شکمبه بستگی خواهد داشت. این عوامل روی میزان دریافت، فراهمی مواد مغذی، سرعت عبور فیبر و غلات، PH شکمبه و تولید شیر اثر می گذارند. فیبر فیزیکی مؤثر، NDF هضم نشده و کربوهیدرات های قابل هضم در شکمبه، باید متوازن گردند تا عملکرد شکمبه به حد مطلوب برسد. اگر جیره هایی با قابلیت هضم فیبر بالاتر، این توازن را حفظ نکنند یا بهبود ندهند، پاسخ تولیدی دچار اختلال می شود.
بسیاری از گاوداران، اولین باری که علوفه ذرت سیلو شده BMR را امتحان کردند، به یاد می آورند. اگر متخصص تغذیه آنها، قابلیت هضم بالاتر آن را با کاهش غلات یا افزودن مقداری کاه خرد شده در جیره جبران نمی کرد، گاوها پاسخ مثبتی آنگونه که انتظار می رفت را نمی دادند. اگر آنزیم های هضم کننده فیبر بدون ایجاد تصحیحیات دیگر به جیره اضافه شوند، انتظار می رود وضعیتی مشابه با مثال علوفه ذرت سیلو شده BMR به وجود آورند. حدود 20 سال قبل، محققان دانشگاه، نتایج دو مطالعه را منتشر کردند که افزودن این آنزیم به جیره را مورد بررسی قرار داده بودند. همانطور که جدول نشان می دهد، آنزیم ها قابلیت هضم را بهبود دادند ولی متأسفانه در هر دو مطالعه، افت چربی شیر روی داد. این مسئله نشان می دهد که با افزودن آنزیم، سلامتی شکمبه مختل گردیده است و فواید آنزیم ها خنثی شده است.
ارزیابی آنزیم های تجاری
چگونه تصمیم می گیرید که آیا باید یک آنزیم هضم کننده خاص تجاری را امتحان کنید یا نه؟ اگر یک شرکتی محصول خود را تنها بر اساس تفاسیر دامداران از تغییر در گاوداری شان بهبود می دهد، مراقب باشید چون تغییرات به طور مداوم در دامداری ها روی می دهند و لزماً، بیانگر این نیست که یک افزودنی منجر به آن تغییر یا بهبود شده است. مقایساتی که بین دوره های زمانی که وقتی یک گله با یک افزودنی غذایی خاص تغذیه شده با زمانی که آن را تغذیه نکرده، انجام می شوند نیز معمولاً بهتر از تفسیر دامداران نیستند.
شرکت های معتبر، روی آزمایشات تغذیه ای زیاد و در موقعیت های تغذیه ای بسیار مختلف، سرمایه گذاری می کنند. اگر افزودنی آنها در تعدادی از آزمایشات به طور مداوم، نتایج ادعا شده را ارائه داد، می توان بیشتر اطمینان داشت که عملکرد آن شرکت با تبلیغاتشان هماهنگ است. یک مطالعه تحقیقاتی خوب، دارای گروههای شاهد و تیمار است. برای اطمینان از اینکه تغییرات علوفه و سایر عوامل به غیر از تیمارها، روی نتایج مطالعه تأثیر نمی گذارند، گاوها “در کنار هم”، تیمارهای خود را دریافت می کنند. گاوهای گروه شاهد و گاوهای گروه تیمار، در بهاربند یکسانی هستند، علوفه یکسانی مصرف می کنند و تحت مدیریت مشابهی قرار دارند.
آنالیز آماری مناسب انجام می شود تا مشخص گردد که آیا پاسخ مشاهده شده به دلیل استفاده از افزودنی بوده یا در اثر عامل دیگری است و یا بر حسب تصادف ایجاد شده است. علاوه بر گزارش میانگین پاسخ ها برای گروه های شاهد و تیمار، محققان مقدار P یا مقدار احتمال آن را نیز گزارش خواهند کرد و نتیجه گیری می کنند که اختلاف، معنی دار نیست مگر اینکه مقدار p کمتر از 0.05 باشد (0.05˂p). مقدار p کمتر از 0.05 به معنی این است که کمتر از 5 درصد احتمال وجود دارد که اختلاف روی داده در پاسخ بین دو گروه تیماری (گروه شاهد و تیمار)، به دلیل اشتباه یا تصادف باشد.
مقدار p کمتر از 0.1، که گاهی اوقات “روند” یا “تمایل” نامیده می شود، یعنی کمتر از 10 درصد احتمال وجود دارد که اختلاف تولید روی داده بین دو گروه تیماری به دلیل شانس یا خطا یا بر حسب تصادف باشد. اکثر محققان از مقدار احتمال کمتر از 0.1 خیلی هیجان زده نمی شوند زیرا نمی توانند مطمئن باشند که تفاوت بین تیمارها واقعی است.
باید بازگشت داشته باشد
با حاشیه سود کم امروز گاوداری ها، همه اجزای جیره باید بازگشت سود نسبت به سرمایه گذاری های انجام شده داشته باشند. ولی استفاده از ترکیباتی که سودآوری را بهبود نمی دهند نیز غیرمنطقی است. با در نظر داشتن این موارد استفاده از آنزیم های هضم کننده فیبر را به عنوان بخشی از راهکارهای تغذیه ای خود در نظر بگیرید ولی اول، تحقیقات انجام شده در باره محصول مورد نظر را ارزیابی نمائید و مشخص کنید که آیا استفاده از این محصولات، هضم علوفه شما را افزایش می دهد یا خیر و سپس به دنبال توصیه هایی برای تنظیم جیره باشید به گونه ای که احتمال موفقیت، بیشتر شود.