گاودارانی که مدت ها به شغل دامپروری مشغول بوده اند به احتمال زیاد با دام هایی مواجه شده اند که از نفخ شکم رنج می برند. این مسئله گاهی برای گوساله ها رخ می دهد، اما برای گاوهای بالغ بیشتر رخ می دهد.

نفخ شکم گاو زمانی رخ می دهد که گازها نتوانند خارج شوند، تجمع کنند و باعث باد کردن بیش از حد شکم شوند. در برخی از موارد این وضعیت برطرف می شود ولی در برخی از موارد رفع نمی شود. چنانچه انسان در رفع این مسئله دخالت نکند، این وضعیت ممکن است بدتر شود و به قلب و شش فشار وارد کند به حدی که دام نتواند نفس بکشد و خفه می شود.

نفخ شکم گاو می تواند باعث فشار بیش از حد به دام شود

بزرگ شدن بیش از حد شکم (سمت چپ شکم) از مشهورترین علائم نفخ شکم گاو است، اما معمولاً با علائمی از قبیل لگد زدن به شکم، مرتب بلند شدن و نشستن، کشیدن بدن و تنفس دشوار همراه است. بیماری های دیگری وجود دارند که می توانند برخی از این علائم را نشان دهند و لازم است و باید از هم تفکیک شوند. اگر یک دام سالم به نظر برسد و ناگهان شروع کند به نشان دادن علائم ورم شکم، احتمالاً دچار نفخ شکم شده است. غیرمتخصصین می گویند که به نظر می رسد که دام یک بادکنک که در حال ترکیدن است را بلعیده است.

برای جلوگیری از نفخ شکم گاو ضروری است که گاودار یاد بگیرد لوله شکمی پلاستیکی را وارد شکمبه کند. در دام های بالغ لازم است که لوله پلاستیکی را داخل لوله فلزی قرار دهید تا از جویده شدن آن توسط دام جلوگیری شود. اگر نمی دانید چگونه این کار را انجام دهید از دامپزشک خود بخواهید روش صحیح خالی کردن باد شکمبه را به شما آموزش دهد. این راهکار در اغلب موارد مؤثر خواهد بود و جان بسیاری از دام ها را نجات می دهد در غیر این صورت دام می میرد. تمامی دلایل نفخ شکم یکسان نیست.

برخی از انواع نفخ شکم گاو تحت عنوان نفخ گاز آزاد شناخته شده است و معمولاً لوله شکمی باد شکم را بدون ایجاد مشکلی اضافی تخلیه می کند. در برخی از موارد راه رفتن دام قبل از اینکه به درجه حاد برسد می تواند مشکل را حل کند.

خروج سریع

یک نوع دیگر نفخ شکم گاو که بسیار خطرناک است، نفخ کفی است. نفخ کفی معمولاً در اثر خوردن علوفه های ذخیره شده رخ نمی دهد، ولی لازم است که شما نسبت به آن هوشیار باشید.

دام مبتلا به نفخ کفی نمی تواند آروغ بزند زیرا هیچ توده گازی در قسمت عقبی شکمبه وجود ندارد. در این مورد نفخ، استفاده از لوله شکمی مؤثر نیست زیرا داخل شکمبه کف وجود دارد و اگر تا آخرین لحظه صبر کنید هیچ گازی از لوله خارج نمی شود و به این معنی است که دام زمان بسیار کمی دارد و زمان کافی برای رسیدن دامپزشک برای انجام اقدامات ضروری وجود ندارد.

هنگامی که لوله شکمی داخل شکمبه است، این امکان وجود دارد که استفاده از محصولاتی از قبیل روغن نباتی یا وازلین وارد لوله شکمی کرد تا باعث شکستن حباب ها شود به طوری که به توده های گازی بزرگتری تبدیل شوند. در چنین مواردی این یک درمان استاندارد است، اما ممکن است کافی نباشد.

در موارد شدید مشکلات تنفسی (که می تواند خیلی سریع رخ دهد)، ممکن است جراحی فوری لازم شود. یکی از فرآیندهای درمانی استفاده از تروکار در شکمبه می باشد. تروکار ابزار پلاستیکی کوچکی است که در سمت چپ دام برای کاهش فشار وارد می شود و می توان آن را بعداً جدا کرد بدون اینکه به بخیه نیاز باشد. تروکارهای استاندارد همیشه به اندازه کافی بزرگ نمی باشند تا اجازه دهند محتوا با سرعت کافی خارج شود، بنابراین گاهی از موارد، ابزار بزرگتری لازم است. عامل های ضدکف را نیز می توان از طریق این مدخل وارد کرد.

در صورتیکه تروکار مؤثر نبود، اقدام بعدی رومنوتومی اضطراری می باشد که بوسیله آن شما تمامی محتوای کف آلود را خارج می کنید. این کار را دامپزشک های آموزش دیده باید انجام دهند.

در بدترین شرایط که دام رنج بسیاری می برد و دامپزشک در دسترس نیست، گاودار ممکن است با کمک چاقو و سوراخ کردن شکمبه نفخ را کاهش دهد. این انتخاب خوبی نیست زیرا ممکن است محتوای شکمبه وارد حفره شکمی شود و به واسطه آن پریتونیت ثانویه ایجاد شود.

شما باید کاملاً در جهت کاهش عوامل ایجاد کننده نفخ شکمبه ای تلاش کنید. چرای گاو با لگوم آبدار مراتع، باعث بروز نفخ شکم گاو از بهار تا پائیز و در نتیجه مرگ دام می شود. محدود کردن دسترسی به این منابع خوراکی به همراه خوراندن علوفه خشک می تواند تعداد موارد نفخ کفی را به شدت کاهش دهد. دیگر شیوه های مؤثر، اضافه کردن مواد فعال سطحی به آب نوشیدنی، ترکیب غلات یا ملاس می باشد.

نفخ در گوساله هایی که شکمبه آنها کامل رشد نکرده است رایج تر است زیرا دوازدهه آنها در اثر گاز یا مایعات متورم می شود. درمان نفخ دوازدهه متفاوت از درمانی است که برای نفخ شکمبه در این مقاله توضیح داده شد.

در صورتی که متوجه موردی از نفخ شکم گاو و بدتر شدن آن شدید، تأخیر نکنید. لوله شکمی را وارد کنید و سعی کنید فشار را کم کنید. در صورتی که به نتیجه ای نرسیدید سریعاً با دامپزشک تماس بگیرید و تأکید کنید که یک مورد اضطراری پزشکی می باشد.

منبع: نشریه صنعت گاو شیری ، هوردز دیری من (شرکت تعاونی وحدت)

برای مشاهده همه محصولات دام سنگین اینجا کلیک کنید

برای بهبود عملکرد گاوداری از خدمات افراد متخصص استفاده کنید. مجتمع دستچین می تواند با مدیریت علمی تغذیه دامداری شما و تأمین کنسانتره استاندارد باعث رونق اقتصادی دامداری شما شود (کلیک کنید)