بیماری تب برفکی چیست؟
بیماری تب برفکی یک بیماری ویروسی واگیردار است که می تواند اقتصاد محیط های پرورش گوسفند و گاو را با خطرهای جبران ناپذیر روبرو کند. بیماری تب برفکی یک بیماری ویروسی و واگیردار است که می تواند بر اقتصاد گله تاثیرگذار باشد. این بیماری اغلب در گاو، گوسفند، بز، خوک و سایر حیوانات زوج سم رخ می دهد. نژادهای بومی نسبت به این بیماری مقاوم تر هستند. تب برفکی در دام های بالغ میزان تلفات کمتری دارد با این حال به دلیل بروز التهاب در عضله قلب در دام های جوان، قدرت کشندگی این ویروس در آنها بیشتر است. این بیماری با علائمی مانند تب، زخم هایی شبیه تاول بر روی زبان، لب ها، دهان، سرپستانک ها و بین سم ها مشخص می شود. بروز این بیماری تولیدات دامی را کاهش می دهد و با وجود آنکه اغلب دام های مبتلا بهبود می یابند، اما ممکن است این دام ها دچار ضعف و ناتوانی شوند. عامل این بیماری یک آپتوویرس از خانواده Picornaviridae است و 7 سویه شناخته شده این ویروس شامل A, O, C, SAT1, SAT2, SAT3, an Asia1 می باشد که در کشورهای مختلف دنیا متفاوت هستند و برای ایجاد ایمنی در برابر هر یک از این سویه ها به واکسن مخصوص همان سویه نیاز است.
بیماری تب برفکی یک بیماری ویروسی واگیردار است که می تواند اقتصاد محیط های پرورش گوسفند و گاو را با خطرهای جبران ناپذیر روبرو کند.
انتقال و شیوع تب برفکی
ویروس تب برفکی در تمام ترشحات و مواد دفعی حیوان آلوده وجود دارد. نکته قابل توجه دیگر آن است که حیوان آلوده به این ویروس می تواند از طریق تنفس نیز حیوانات دیگر را مبتلا کند. این ویروس ممکن است از حدود 4 روز پیش از بروز علائم بالینی در داخل شیر یا مایع منی دام وجود داشته باشد. شیوع این ویروس به دلیل سهولت در انتشار از طریق روش های مختلف بسیار حائز اهمیت است.
روش های انتقال بیماری تب برفکی
- ورود حیوان آلوده به ویروس تب برفکی در گله (انتقال ویروس از طریق بزاق، شیر یا اسپرم)
- جایگاه یا وسیله نقلیه آلوده
- مواد آلوده مانند علوفه، کنسانتره، آب یا شیر
- لباس، کفش یا تجهیزات آلوده
- گوشت یا محصولات دامی آلوده به ویروس تب برفکی (در صورت استفاده خام یا پخت نادرست و استفاده در خوراک دام ها)
- ذرات آلوده معلق در هوا (انتقال ویروس تب برفکی از طریق جریان هوا)
حیوانات بهبود یافته ممکن است در برخی موارد به عنوان ناقل عمل کرده و باعث شیوع مجدد بیماری شوند. این بیماری به راحتی قابل انتقال به انسان نیست و سلامت انسان را به خطر نمی اندازد.
علائم بالینی بیماری تب برفکی
نشانه های بالینی این بیماری به نوع ویروس، شدت بیماری، سن، گونه حیوانی و سیستم ایمنی حیوان بستگی دارد. شیوع این بیماری در جمعیت های حساس ممکن است به 100% نیز برسد. به طور کلی میزان مرگ و میر در اثر این بیماری در حیوانات بالغ کم است (1تا 5 درصد). با این حال تلفات در گوساله ها و بره های جوان ممکن است حدود 20 درصد و در برخی شرایط بیشتر نیز باشد. دروه نهفتگی ویروس تب برفکی حدود 2 تا 14 روز می باشد. علائم بالینی در گاوها نسبت به گوسفندها و بزها شدیدتر است. علائم این بیماری معمولا شامل بروز تاول بر روی بینی، زبان یا لب ها، داخل حفره دهان، بین سم ها، روی سرپستان های دام و بر روی برخی دیگر از نقاط بدن است. پاره شدن این تاول ها در سم حیوان می تواند موجب بروز لنگش و کاهش تمایل دام به حرکت به سمت آخور شود. معمولا این تاولها طی 7 روز (در برخی مواقع این زمان طولانی تر می شود) التیام می یابد. اما ممکن است عفونت های باکتری ثانویه رخ دهد. از دیگر علائم این بیماری می توان به تب، بی حالی، افزایش بزاق، کاهش اشتها، کاهش وزن، کاهش رشد و افت در تولید شیر اشاره کرد که برخی از این علائم ممکن است پس از بهبود دام نیز ادامه پیدا کند.
طبق گزارشات، حیواناتی که دچار بیماری تب برفکی می شوند ممکن است تا 80 درصد کاهش در میزان تولید شیر در آنها مشاهده شود. در صورت آلوده بودن مادر، ممکن است سلامت گوساله یا بره ها به دلیل فقدان شیر کافی به خطر بیافتد. مرگ در این بیماری اغلب به دلیل التهاب عضلات قلب رخ می دهد که این التهاب ماهیچه ای ممکن است درسایر قسمتهای بدن نیز اتفاق بیافتد.
تشخیص بیماری تب برفکی
تشخیص این بیماری بر اساس علائم بالینی به دلیل تشابه با سایر بیماری های تاولی مانند بیماری swine vesicular ، vesicular stomatitis و vesicular exanthema دشوار است. تایید این بیماری در حیوانات مشکوک از طریق تست های آزمایشگاهی صورت می گیرد.
پیشگیری و کنترل بیماری تب برفکی
اجرای دستورالعمل های کنترل تب برفکی در کشورها و شهرهای مختلف بر اساس وضعیت اپیدمی این بیماری متفاوت است. اجرای دقیق دستورات زیست محیطی برای جلوگیری از شیوع این ویروس ضروری می باشد.
بیماری تب برفکی یک بیماری ویروسی واگیردار است که می تواند اقتصاد محیط های پرورش گوسفند و گاو را با خطرهای جبران ناپذیر روبرو کند.
اجرای موارد زیر جهت کاهش وقوع بیماری تب برفکی در دامداری ها توصیه می شود:
- کنترل ورود و خروج و تماس انسان ها با دام ها و تجهیزات
- کنترل ورود حیوانات جدید به گله
- تمیز کردن و ضد عفونی منظم آغل ها، ساختمان ها، انبار خوراک دام ، وسایل نقلیه و تجهیزات
- نظارت و گزارش بیماری
- مدیریت مناسب جهت دفع کود و لاشه حیوانات مرده
برخی برنامه ریزی ها در جهت جلوگیری از شیوع این بیماری و تلاش برای ریشه کن کردن این ویروس به شرح زیر می باشد:
- از بین بردن تمام عوامل عفونی و آلوده به ویروس تب برفکی
- دفع مناسب لاشه و محصولات دامی آلوده
- نظارت و مدیریت دام های آلوده یا در معرض خطر
- قرنطینه دقیق و کنترل انتقال دام ها، تجهیزات و وسایل نقلیه
- ضد عفونی محیط ها و تمام وسایل آلوده (مانند تجهیزات، ماشین ها و لباس ها)
واکسیناسیون دام ها در مقابل بیماری تب برفکی
متناسب با وضعیت بیماری، عملیات واکسیناسیون می تواند صورت گیرد که اجرای برنامه واکسیناسیون بر جمعیت هدف دارای چندین معیار اساسی می باشد که در زیر به برخی از آنها اشاره شده است:
- حداقل 80 درصد از دام ها باید واکسینه شوند.
- عملیات واکسیناسیون باید در کمترین زمان ممکن به اتمام رسد.
- زمان بندی واکسیناسیون باید به شکلی صورت گیرد که تداخلی با ایمنی مادری در بره و گوساله ها نداشته باشد.
- در زمان واکسیناسیون باید مقدار صحیحی از واکسن تب برفکی مورد استفاده قرار گیرد.
واکسیناسیون باید بر اساس استاندارد های سازمان دامپزشکی صورت گیرد و واکسن تب برفکی مورد استفاده باید با سویه ویروسی که دام به آن مبتلا شده است مطابقت داشته باشد.
واکسیناسیون باید بر اساس استاندارد های سازمان دامپزشکی صورت گیرد و واکسن تب برفکی مورد استفاده باید با سویه ویروسی که دام به آن مبتلا شده است مطابقت داشته باشد. واکسن تب برفکی اغلب به شکل ویروس های کشته شده وجود دارد و توانایی تکثیر در حیوان واکسینه شده را ندارند. واکسن ویروس زنده در این بیماری اغلب به دلیل احتمال بروز بیماری توصیه نمی شود. به طور کلی واکسیناسیون روشی موثر در کنترل بیماری تب برفکی است.
