بیماری آرتریت یا پلی آرتریت گوسفند و بز چیست؟
بیماری آرتریت گوسفند و بز نوعی بیماری مفصل است که اغلب در مفاصل پا رخ می دهد و منجر به بروز تغییرات دائمی در مفاصل می گردد و در برخی مواقع چندین مفصل در بدن درگیر این بیماری می شود که به این حالت پلی آرتریت گوسفند و بز گفته می شود. در اغلب موارد، این بیماری در بره ها پیش از شیرگیری و در اثر ورود برخی باکتری ها به بدن از طریق زخم ها یا بریدگی های سطح پوست رخ می دهد.
پیامدهای اقتصادی بیماری آرتریت گوسفند و بز در دامداری شامل
- کاهش نرخ رشد و کاهش وزن
- حذف و کشتار دام (در صورتی که دام توانایی راه رفتن و انتقال به کشتارگاه را نداشته باشد، در خود دامداری ذبح می گردد)
- هزینه بالای درمان
پیامدهای اقتصادی بیماری آرتریت گوسفند و بز در کشتارگاه
- در کشتارگاه پاهای آسیب دیده تا سطح مفصل بریده می شوند. که این امر می تواند موجب کاهش قابل توجه لاشه و در نتیجه موجب کاهش وزن لاشه گردد.
- در کشتارگاه لاشه هایی که بیش از 4 مفصل آنها درگیر بیماری آرتریت گوسفند و بز باشد، حذف می شود.
عوامل بروز بیماری آرتریت یا پلی آرتریت
انواع مختلفی از باکتری ها از جمله باکتری های Erysipelothrix ، Chlamydophila ، Streptococcus و سایر باکتری هایی که به طور طبیعی در محیط زیست وجود دارند، می توانند موجب بروز این بیماری شوند.
این باکتری ها از طریق زخم ها و بریدگی های ایجاد شده در پوست و یا از طریق بند ناف وارد بدن می شوند و از طریق جریان خون در مفاصل مستقر شده و تکثیر می شوند. شرایط مستعد جهت ابتلا به این بیماری و ورود باکتری ها به بدن عبارتند از:
– در زمان تولد یا پس از تولد از طریق بند ناف
– در صورت ایجاد زخم در بدن به خصوص در زمان پلاک گذاری دام و پشم چینی یا از طریق گاز گرفتن سگ ها یا ایجاد زخم در بدن توسط گیاهان
علائم بیماری آرتریت گوسفند و بز
در مراحل اولیه این بیماری گوسفندان دچار بی حالی و افسردگی شده و مفاصل آنها گرم، متورم و دردناک می شوند. گوسفندان مبتلا ممکن است به سختی راه بروند یا در برخاستن دچار مشکل شوند (بره یا گوسفندان ترجیح می دهند دراز بکشند و حرکتی نداشته باشند). در این گوسفندان اغلب لنگش پس از ایستادن بیشتر می شود و ممکن است به نظر برسد که این حالت از علائم بیماری لنگش است. در بیماری آرتریت گوسفند و بز ممکن است در برخی مواقع هیچ نشانه و علائمی در دام بیمار مشاهده نشود.
درمان بیماری آرتریت در گوسفند و بز
شروع درمان پیش از آسیب های دائمی در مفاصل می تواند موفقیت آمیز باشد. درمان این بیماری معمولا به وسیله آنتی بیوتیک ها صورت می گیرد. متناسب با نوع باکتری ایجاد کننده این بیماری، نوع آنتی بیوتیک مورد استفاده نیز متفاوت است. جهت درمان قطعی بیماری آرتریت گوسفند و بز و تعیین نوع آنتی بیوتیک مصرفی، بهتر است با دامپزشک منطقه مشورت شود.
پیشگیری از بیماری آرتریت گوسفند و بز
مدیریت مناسب در گله می تواند در کاهش بروز این بیماری موثر باشد. پیشگیری از ابتلا به آرتریت شامل به حداقل رساندن احتمال آلودگی زخم ها و کمک به بهبود هر چه سریع تر آنها می باشد.
1- مدیریت بستر در زمان بره زایی شامل تعویض به موقع بستر و اطمینان از تمیز بودن بستر در زمان زایش است.
2- شماره گذاری دام ، پشم چینی و mulesing :
- شماره گذاری دام و پشم چینی بره ها به شکل قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری آرتریت گوسفند و بز را افزایش می دهد (4 تا 7 برابر افزایش خطر ابتلا)
- ایجاد محیطی تمیز و عاری از هر گونه گرد و غبار و آلودگی را جزو اهداف و ضروریات کار خود قرار دهید.
- در صورت امکان دما و رطوبت محیط را در حالت معتدل نگاه دارید. از ایجاد محیط مرطوب و بستر گل آلود جلوگیری نمایید.
- از نگهداری بره ها در محیط های باز خودداری نمایید. بهتر است از نگهداری دام ها با تراکم بالا در محیط به دلیل افزایش آلودگی و احتمال آلوده شدن زخم ها جلوگیری شود.
- از تجهیزات تمیز و تیز برای شماره گذاری استفاده کنید. این تجهیزات را به طور مداوم ضدعفونی کنید و مرتباً ماده ضد عفونی کننده مورد استفاده را تغییر دهید.
- در صورت بروز زخم در بره ها به دلیل کاهش استرس و کمک در بهبود زخم ها بهتر است جداسازی میش ها از بره ها کاهش یابد.
- به میش ها و بره ها اجازه دهید به آرامی در محیط حرکت کنند و از حرکت های ناگهانی که موجب شلوغی و ایجاد گرد و غبار می شود، خودداری نمایید.
- در صورت بروز زخم، پیش از حمام ضد کنه اجازه دهید زخم ها بهبود یابند (حداقل 2 هفته) و از تمیز بودن مایعات مورد استفاده اطمینان حاصل نمایید. در این روش از یک باکتریواستات مناسب استفاده کنید (نباید مایعات حمام ضد کنه مجدداً مورد استفاده قرار گیرد).
3- کمک به بهبود زخم ها
- پس از ایجاد هرگونه زخم بهتر است به مدت 3 تا 4 هفته از ایجاد هرگونه استرس و درگیری در دام جلوگیری شود.
- از تجمع مگس ها بر روی زخم جلوگیری کنید.
- بره ها را خشک نگاه دارید و از نگهداری آنها در محیط هایی با علوفه بلند و مرطوب خودداری نمایید.
واکسیناسیون بر علیه بیماری آرتریت گوسفند و بز
واکسیناسیون بره ها علیه Erysipelothrix پیش از بره زایی به ایجاد مقاومت در بره ها بر علیه بیماری آرتریت گوسفند و بز در زمان شماره گذاری کمک می کند. در مواردی که Erysipelothrix عامل ایجاد این بیماری باشد استفاده از واکسن تاکنون توانسته است نتایج مطلوبی ایجاد کند. باید دقت شود واکسینانسیون به شکل دقیق و مطابق با دستورالعمل های اجرایی آن صورت گیرد.
واکسیناسیون بره ها پیش از بره زایی به ایجاد مقاومت در بره ها بر علیه بیماری آرتریت گوسفند و بز در زمان شماره گذاری کمک می کند.