آغوز میش
همه پستانداران آغوز تولید می کنند. آغوز دارای غلظت بالا، زرد رنگ و شیر اولیه ای است که حیوان ماده پس از زایمان تولید می کند. آغوز سرشار از انرژی، پروتئین، ویتامینها و مواد معدنی و از همه مهمتر حاوی آنتی بادی های مادری است که به محافظت از نوزادان در برابر عوامل بیماری زا در اوایل زندگی کمک می کند. نوع آنتی بادیهای موجود در آغوز به آنتی ژنهایی که مادران آنها قبلا در معرض آن قرار گرفتند، بستگی دارد (مانند قرار گرفتن در معرض بیماری یا واکسیناسیون).
آغوز میش و آغوز بز بهترین منبع برای تقویت قوای جسمانی بره و بزغاله تازه تولد است و خوراندن آن به بزغاله و بره تازه تولد، شانس بقا و حفظ سلامت آنها را در هفته اول زندگی بالا می برد و لذا تغذیه آنها با استفاده از آغوز میش و آغوز بز با کیفیت مناسب در پرورش گوسفند، بز و سایر دامها از اهمیت بالایی برخوردار است بطوری که در اغلب موارد آن را طلای مایع می نامند.
بهترین منبع آغوز برای بره و یا بزغاله تازه متولد شده، آغوز تولید شده توسط مادر آن نوزاد است. اما اگر این امکان وجود نداشته باشد، می توان از آغوز تازه و یا منجمد میش ها و بزهای ماده موجود در گله استفاده کرد.
میش ها و بزهای ماده باید در اواخر دوره آبستنی برای بیماریهای آنتروتوکسمی یا پرخوری (کلستریدیوم پرفرنژنس تیپ C و D) و کزاز (کلستریدیوم تتانی) واکسینه شوند تا آنتی بادی های این بیماریها از طریق آغوز به فرزندان آنها منتقل شود. میش آبستن و بز آبستن باید حداقل 14 روز قبل از زایمان به محل تعیین شده برای زایمان منتقل شود و این انتقال زمان کافی برای تولید آنتی بادیهای مناسب برای محیط خاص زایمان را ایجاد می کند.
تمام پستانداران تازه متولد شده نیاز به تغذیه آغوز دارند با این حال احتمال آنکه بره یا بزغاله ای بتواند بدون مصرف آغوز در یک محیط نسبتا عاری از بیماری زنده بماند، وجود دارد اما در واقع احتمال ابتلا به بیماری و مرگ در بره یا بزغاله هایی که به میزان کافی آغوز دریافت نکرده اند، بسیار بیشتر است. بره و بزغاله هایی که بدون مادر بزرگ می شوند به دلیل آنکه میزان کافی آغوز با کیفیت مناسب دریافت نکرده اند، اغلب مستعد اسهال و پنومونی (ذات الریه) هستند.
بره ها و بزغاله های تازه متولد شده ذخایر انرژی محدودی دارند و نیازمند دریافت سریع آغوز برای حفظ دمای بدن و زنده ماندن هستند که این نیاز در بره هایی که در سرما متولد می شوند، دارای اهمیت بیشتری است.
بره ها و بزغاله ها در زمان تولد دارای ذخایر ویتامین A ناچیزی هستند. آغوز میش و آغوز بز معمولاً غنی از ویتامین A است و به ایجاد ذخایر این ویتامین در بره های تازه متولد شده کمک می کند.
آغوز سرشار از انرژی، پروتئین، ویتامینها و مواد معدنی و از همه مهمتر حاوی آنتی بادی های مادری است که به محافظت از نوزادان در برابر عوامل بیماری زا در اوایل زندگی کمک می کند.
آغوز اولین منبع از ویتامین E برای بره و بزغاله ها است. مقادیر آهن آغوز 10 تا 17 برابر بیشتر از شیر معمولی است. همچنین آغوز دارای خاصیت ملینی است که به دفع مدفوع در دستگاه گوارش نوزادان کمک می کند. مطالعات نشان داده است که کیفیت و کمیت آغوز تولیدی در دامها متفاوت است. دامهای ماده جوان مقدار آغوز کمتری نسبت به دامهای بالغ تولید می کنند. عدم تغذیه کافی در ماههای آخر آبستنی می تواند موجب کاهش کمیت و کیفیت آغوز میش و آغوز بز شود. در میش هایی که میزان مناسبی از خوراک را دریافت نکرده اند، نیاز آغوز در بره های آنها از میزان تولید شده توسط میش ها بیشتر است، در حالی که میش ها در صورت تغذیه مناسب در اواخر آبستنی معمولا آغوز بیشتر از نیاز بره های خود تولید می کنند. محققین نیز دریافته اند که تفاوتی در مقدار و کیفیت آغوز تولید شده توسط میش ها با نمرات وضعیت بدنی از 2/5 تا 3/5 وجود ندارد.
بره تازه تولد و بزغاله تازه تولد بلافاصله باید تحت مراقبت قرار گیرند و میزان کافی آغوز به آنها داده شود.
آنتی بادی ها ملکولهای پروتئینی بزرگی هستند که از دیواره روده کوچک عبور کرده و در طی 24 تا 36 ساعت اول زندگی وارد خون بره ها می شود. جذب در ساعات اولیه بعد از تولد بسیار کارآمد است. آغوز با کیفیت بالا حاوی 50 میلی گرم یا بیشتر از ایمنوگلوبولین G (IgG) است و غلظت آن در آغوز بعد از زایمان به سرعت کاهش می یابد.
مطالعات نشان داد که غلظت ایمنوگلوبولین G در شیر میش ها تا 23 ساعت بعد از زایمان به صفر کاهش یافت. بنابراین هرچه آغوز زودتر مورد استفاده قرار گیرد، دارای سطح بالاتری از ایمنوگلوبولین G است. بهترین زمان مصرف آغوز میش و آغوز بز تا 30 دقیقه بعد از زایمان است ولی مصرف آن تا 18 ساعت بعد از زایمان ضروری است.
بره ها و بزغاله های ضعیف
بره ها و بزغاله هایی که بسیار ضعیف هستند را می توان با استفاده از شیشه شیر و یا لوله های معدی با آغوز تغذیه کرد. توصیه می شود بره ها آغوز را به میزان 10% از وزن بدنشان طی 24 ساعت بعد از تولد دریافت کنند. به طور مثال یک بره 4/5 کیلو گرمی در طی 24 ساعت بعد از تولد خود باید 450 گرم از آغوز را دریافت کند. آغوز باید در دمای مشابه با دمای خون در بدن (39-40 درجه سانتیگراد ) به میزان 60 تا 120 سی سی در فواصل زمانی 3 تا 4 ساعت تغذیه گردد.
آغوز بهترین منبع برای تقویت قوای جسمانی بره و بزغاله تازه تولد است و خوراندن آن به بزغاله و بره تازه تولد، شانس بقا و حفظ سلامت آنها را در هفته اول زندگی بالا می برد.
منابع آغوز
بهترین منبع آغوز برای بره و یا بزغاله تازه متولد شده، آغوز تولید شده توسط مادر آن نوزاد است. اما اگر این امکان وجود نداشته باشد، می توان از آغوز تازه و یا منجمد میش ها و بزهای ماده موجود در گله استفاده کرد. آغوز حاصل از حیوانات ماده همان گله بهترین منبع آغوز است. زیرا آنتی بادی های مشابه و اختصاصی دارند. هنگامی که از آغوز میش و آغوز بز گله های دیگر استفاده می شود، سعی شود که واحد های دامداری که وضعیت مشابهی از نظر بیماری با گله شما دارند، انتخاب شود. دوشیدن شیر و آغوز میش های گله و فریز کردن آنها برای مصارف بعدی ایده بسیار کار آمدی است. میش هایی که تنها یک بره دارند اغلب ممکن است آغوز کافی برای بره دوم را نیز داشته باشند. شیر دوشی از میش ها یا بزهای ماده را میتوان هم به صورت دستی و هم با دستگاه های شیر دوش (یا دستگاه جمع آوری آغوز) انجام داد.
آغوز گاو نیز می تواند به عنوان جایگزین آغوز میش و آغوز بز مورد استفاده قرار گیرد اما از آنجایی که شیر گوسفند مغذی تر از گاو است، بره ها باید با حجم بیشتری از آغوز گاو تغذیه شوند (حدود یک سوم بیشتر). شیر حاصل از نژاد های رنگی به دلیل چربی بیشتر، مناسب تر هستند. اگرچه بیماری یون در گوسفند و بز نسبت به گاو شایع نیست، اما توصیه می شود آغوز از گله های که تست یون آنها منفی است خریداری شود.
آغوز منجمد
آغوز منجمد در حمام آب گرم باید به آرامی ذوب شود. زیرا استفاده از حرارت مستقیم برای گرم کردن آغوز موجب از بین رفتن آنتی بادیها می شود. از ماکروویو در مدت زمان کوتاه با قدرت کم می توان برای گرم کردن آغوز استفاده کرد. بهتر است ابتدا مقدار کمی از آغوز منجمد گرم شود زیرا پس از یک بار یخ زدایی دیگر نمی توان آن را منجمد کرد. قالب های یخ برای انجماد مقدار کم آغوز مناسب هستند و بعد از انجماد می توان آغوز منجمد را داخل کیسه های دربسته نگهداری کرد. پس از انجماد، آغوزها را میتوان تا 12 ماه نگهداری کرد. مطالعه ای که در سال 2001 در دانشگاه تنسی آمریکا انجام شد نشان داد انجماد و یخ زدایی آغوز موجب از بین رفتن اجزای موجود در شیر که عامل ایجاد مقاومت در برابر بیماری اشرشیا کلی است، نمی گردد. قبل از کاهش غلظت ایمنوگلوبولین G و افت کیفیت آغوز میتوان آن را به مدت یک هفته داخل یخچال نگهداری کرد.
مکمل آغوز و جایگزین آغوز
در تغذیه با آغوز میش و آغوز بز این نکته حائز اهمیت است که مکمل آغوز با جایگزین آغوز اشتباه نگردد و حتما برچسب و اطلاعات آن مطالعه شود. فراورده های آغوز که قادر به افزایش غلظت ایمنوگلوبولین G در خون نیستند را مکمل آغوز می نامند و ترکیب مغذی است که میی واند در صورت عدم دسترسی به منبع مناسبی از آغوز در جهت افزایش ایمنوگلوبولین G خوراک استفاده شود، اما این محصول نمی تواند جایگزین یک آغوز مرغوب و باکیفیت شود. مکمل آغوز حاوی مقادیر کافی از آنتی بادیها نیستند و به اشتباه در بازار به عنوان جایگزین آغوز عرضه می شود. یک تحقیق انجام شده در اسپانیا نشان داد که بزغاله هایی که از آغوز تجاری استفاده کرده بودند دارای ایمنی ضعیف تری نسبت به بزغاله های تغذیه شده با آغوز تازه یا آغوز منجمد بز ماده بودند.
محصولاتی از آغوز که حاوی ایمنوگلوبولین G هستند توسط مرکز USDA بیولوژیک دامپزشکی تنظیم می شوند. هر فرآورده آغوز که قادر به افزایش ایمنوگلوبولین G سرم خون به بیش از 10 میلی گرم در میلی لیتر باشد ممکن است به عنوان جایگزین آغوز در نظر گرفته شود. این فرآورده از محصولاتی است که از سرم گاو تهیه می شوند که حاوی حداقل 100 گرم از ایمنوگلوبولین G در هر لیتر و حاوی چربی، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز برای گوساله های تازه متولد شده هستند.
جایگزین شیر
جایگزین شیر (شیر خشک) بره و بزغاله نباید به عنوان جایگزین آغوز مورد استفاده قرار گیرد. جایگزین شیر در زمانی که بره یا بزغاله به میزان کافی آغوز دسترسی دارد نباید مورد استفاده واقع شود (24 ساعت اولیه بعد از تولد).
برخی از بیماریها از طریق آغوز و شیر به فرزندان منتقل می شود. بیماری پنومونی پیش رونده گوسفندان و آرتریت یا آنسفالیت بزها از این طریق منتقل می شوند. این بیماری ها مشابه هم هستند و می توانند به گونه های مختلف دامی منتقل شوند. بره هایی که آغوز مادرانی که آرتریت یا آنسفالیت بزهای مثبت دارند را تغذیه کنند می تواند تست آنها برای پنومونی پیشرونده گوسفندان مثبت باشد و بره هایی که از آغوز مادران با پنومونی پیشرونده گوسفندان مثبت تغذیه کنند ممکن است تست آرتریت یا آنسفالیت آنها مثبت شود. برای جلوگیری از انتقال بیماریها از طریق مادران، فرزندان باید از مادران جدا شوند. آنها باید از آغوز پاستوریزه یا آغوز گاو استفاده کنند. باکتری هایی که باعث ایجاد بیماری یون می شوند نیز می توانند از طریق آغوز منتقل شوند، اما این روش انتقال اصلی بیماری یون نیست.
بهترین منبع آغوز برای بره و یا بزغاله تازه متولد شده، آغوز تولید شده توسط مادر آن نوزاد است. اما اگر این امکان وجود نداشته باشد، می توان از آغوز تازه و یا منجمد میش ها و بزهای ماده موجود در گله استفاده کرد. آغوز حاصل از حیوانات ماده همان گله بهترین منبع آغوز است.
