کلیاتی در باره بروز اسهال در گوسفند
در بیماری اسهال گوسفندان مدفوع به حالت مایع در می آید و معمولا علت این امر ورود مقادیر زیاد مایعات به دستگاه گوارش و عدم جذب این مایعات توسط مجاری دستگاه گوارش، افزایش انقباض روده و کاهش فرصت برای جذب آنها یا افزایش ترشح مایعات از دیواره روده به داخل مجاری آنها می باشد. کاهش جذب مایعات در روده ممکن است به دلیل عبور سریع حجم بالای مواد غذایی از روده کوچک به روده بزرگ رخ دهد که نمونه این امر در مصرف مازاد کربوهیدرات مشاهده می شود ( اسیدوز شکمبه ای ).
بروز آسیب ها در اپیتلیوم روده بزرگ نیز ممکن است ظرفیت جذب طبیعی مایعات را کاهش دهد. معمولا اسهال در اثر التهاب روده رخ می دهد و میزان ترشح مایعات از دیواره روده به داخل مجرای روده را افزایش می دهد. از عوامل اصلی ایجاد کننده التهاب روده می توان به باکتری ها، پروتوزوآ و کرمهای دستگاه گوارش اشاره کرد.
از جمله عوامل پیشگیری از اسهال گوسفند می توان به تأمین فیبر کافی در خوراک، تغییر تدریجی جیره غذایی، کاهش آلودگی های محیطی از جمله کاهش آلودگی آب و خوراک توسط مدفوع و کاهش استرس اشاره کرد.
مهم ترین دلایل بروز اسهال در گوسفند
- سوءهاضمه و مشکلات گوارشی ناشی از تغییر ناگهانی جیره
- اسیدوز شکمبه
- عفونت های ویروسی
- کوکسیدیوز
- سایر باکتری ها و ویروس ها، مسمومیت های شیمیایی و گیاهی، انگل ها و کمبود مس نیز می توانند از عوامل بروز اسهال باشند.
- التهاب روده باکتریایی
التهاب باکتریایی روده در صنعت پرورش گوسفند و بز معمولا توسط باکتریهای سالمونلا، یرسینیا و کمپیلو باکترها رخ می دهد.
التهاب باکتریایی در گاوها ممکن است اغلب به وسیله سالمونلا و با احتمال کمتر از طریق باکتری های دیگر مانند کلستریدیا، سوروموناس، پروتئوس و برخی باکتریهای دیگر ایجاد شود.
علائم بالینی و تشخیص اسهال در گوسفند
اسهال ممکن است با درد در ناحیه شکمی، افزایش میزان دفع مدفوع، کاهش آب بدن، کاهش اسکور بدن و بروز آلودگی های مدفوعی همراه باشد.
در هنگام تعیین علت بیماری، باید سرعت بروز این بیماری و شرایط تغذیه دام در نظر گرفته شود. برای تعیین دقیق عامل بیماری باید از نمونه های مدفوع سرد شده در آزمایشگاه برای آزمایش های ویروس شناسی، باکتری شناسی و انگل شناسی استفاده کرد. در نمونه برداری از حیوانات مرده علاوه بر مدفوع باید بخشی از امعاء و احشاء سرد را در فرمالین قرار داد و برای بافت شناسی از آنها استفاده کرد. به دلیل احتمال بروز اسیدوز در زمان حمل و نقل دام ها، توصیه می شود نوارهای اندازه گیری pH شکمبه در دسترس باشد. در صورتی که pH شکمبه پایین تر از 5/5 باشد می توان به وجود اسیدوز در دام مشکوک شد. (pH طبیعی شکمبه 6 تا 6.5 است).
pH شکمبه بعد از مرگ ممکن است در اثر ادامه تخمیر توسط باکتری ها تغییر کند، بنابراین نمونه هایی که در زمان مرگ گرفته شده اند باید با در نظر گرفتن این موضوع مورد بررسی و تفسیر قرار گیرند.
راههای پیشگیری از اسهال گوسفند
از جمله راه های پیشگیری از اسهال گوسفند می توان به تأمین فیبر کافی در خوراک، تغییر تدریجی جیره غذایی، کاهش آلودگی های محیطی از جمله کاهش آلودگی آب و خوراک توسط مدفوع و کاهش استرس اشاره کرد. استفاده از یونوفرهایی مانند موننسین در خوراک دام ها می تواند در کاهش بروز کوکسیدیوز موثر باشد.
درمان اسهال در گوسفند
برخی درمان های عمومی که در زمان بروز اسهال در دام می توان انجام داد شامل تأمین آب کافی و تمیز برای حیوان و مایع درمانی با الکترولیت ها (خوراکی یا تزریقی) می باشد. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی نیز ممکن است در صورت وجود تب در حیوان و همچنین در جهت کاهش تاثیرات منفی ناشی از اندوتوکسین های تولید شده به دلیل التهاب عفونی روده، مفید باشد. در صورت بروز اسهال به دلیل عوامل تغذیه ای، کاهش میزان مصرف کنسانتره و افزایش مواد خشبی می تواند به بهبود اسهال کمک کند. متناسب با علت بروز اسهال، درمان های دارویی دیگر نیز مورد استفاده قرار می گیرند. در صورت وجود انگل و اسیدوز در دام، استفاده از داروها و مواد قلیایی مانند جوش شیرین می تواند در پیشگیری از اسهال گوسفند و کنترل و کاهش آن موثر باشد.
برخی درمان های عمومی که در زمان بروز اسهال در دام می توان انجام داد شامل تأمین آب کافی و تمیز برای حیوان و مایع درمانی با الکترولیت ها (خوراکی یا تزریقی) می باشد.
استفاده از آنتی بیوتیک ها در نشخوارکنندگان مبتلا به اسهال رایج می باشد. با این حال ممکن است استفاده از آنها به میزان کافی موثر واقع نشود. استفاده از آنتی بیوتیک های خوراکی اغلب به دلیل احتمال ایجاد اختلال در فلور میکروبی طبیعی دستگاه گوارش و افزایش احتمال تکثیر باکتری های بیماری زا، توصیه نمی شود.
