اگرچه ما اطلاعات خوبی در مورد عواملی که به مرده زایی در گاوداری منجر می شوند داریم، اما هنوز نتوانسته ایم آن را حذف کنیم.

موضوع مرده زایی در گاوداری سال هاست که در ذهن ریشه کرده و در صدر گفتگوهای دامپزشکانی است که نگرانی مشابهی دارند. با توجه به داده های یک گله تحقیقاتی که سال ها مورد بررسی قرار داشته است، ضررهای ناشی از مرگ گوساله های متولد شده قبل از شیرگیری به طور میانگین 2.5 درصد بود، اما میانگین گوساله هایی که مرده به دنیا آمدند سه برابر این میزان است. چرا؟

نمی توان مطمئن بود، اما برخی از عواملی که به آنها پرداخته شده عبارتند از: تولد گوساله ها در طی شب بدون مراقبت، ژنتیک، سخت زایی، تعداد شکم مادر، جنسیت گوساله، دوقلوزایی و غیره. تمامی این عوامل در دیگر تحقیقات نیز یافت شده اند. به طور کلی، هنگامی که در مورد مرده به دنیا آمدن گوساله ها صحبت می کنیم، به گوساله هایی اشاره می کنیم که زنده به دنیا می آیند و در طی 24 ساعت بدو تولد می میرند. تحقیقات دیگر در مورد این موضوع به ما چه می گویند.

برای کنترل مرده زایی در گاوداری عوامل خطرآفرین را کاهش دهید

طی تحقیقاتی در سال 2001، اطلاعات 666341 گوساله مورد ارزیابی قرار گرفت. مرده زایی در تلیسه های شکم اول (11 درصد) و دو برابر گاوهای بالغ (5.7 درصد) بود.

سخت زایی در تلیسه های شکم اول 28.7 درصد اما در گاوها فقط 10.7 درصد می باشد. درصد سخت زایی در تلیسه ها نسبت به گاوهای مسن تر تقریباً سه برابر می باشد. هنگامی که دام برای زایمان به کمک نیاز داشت درصد مرده زایی افزایش می یافت. درصد مرده زایی در تابستان نسبت به زمستان و در گوساله های نر نسبت به گوساله های ماده بالاتر بود. مبحث دوقلوها در این تحقیق گنجانده نشد، اما به نوعی انتظار می رود که درصد گوساله های دوقلویی که مرده به دنیا می آیند بیشتر باشد.

در تحقیق دیگری در سال 2004، درصد مرده زایی در گاوداری 10 تا 20 درصد بود. با توجه به جزئیات ژنتیکی استخراج شده، به ازای هر یک درصد افزایش در ضریب همخونی در تلیسه های شکم اول، درصد مرده زایی در گوساله های نر و ماده به ترتیب 0.25 درصد و 0.20 درصد بود.

در یک تحقیق بسیار گسترده در سال 2007، سه گله با 1000 تا 5000 رأس گاو و 3544 گوساله متولد شده مورد بررسی قرار گرفتند. درصد کمک به زایمان در تلیسه های شکم اول، گوساله های نر و دوقلوها بالاتر بود (50 درصد). احتمال مرده زایی در گوساله هایی با نمره سخت زایی 2 و 3 نسبت به گوساله هایی که بدون کمک متولد شدند 2.3 و 15.4 برابر بیشتر بود. همچنین مشکلات تنفسی، گوارشی و دیگر مشکلات سلامتی در آنها بیشتر بود.

به طور کلی، میزان مرده زایی برای گوساله ماده 6.3 درصد بود در حالیکه در گوساله های نر 10 درصد بود و در تلیسه های شکم اول 12.6 درصد و در گوساله های مسن تر 6.1 درصد بود.

نتیجه کلیدی این تحقیق این بود که، آموزش کارکنان گاوداری باید در جهت کاهش اثرات سخت زایی با کمک روش های صحیح  زایمان، شناسایی گوساله های ضعیف شده، تجویز مایع و اکسیژن برای گوساله های مبتلا به اسیدوز، گرم کردن گوساله هایی که بدن آنها سرد است و خوراندن آغوز باکیفیت بالا بلافاصله بعد از تولد صورت گیرد. فرآیندهای اجرایی استاندارد در گاوداری ها باید در همه گوساله هایی که در معرض سخت زایی هستند، به عنوان گوساله در خطر افتاده، به کار برده شود.

ممکن است اتفاقی نباشد، اما چندین دامپزشک گفته اند که آنها گمان می کنند خوراندن جیره هایی با DCAD پائین (تفاوت آنیون-کاتیون جیره ای) قبل از زایش ممکن است آن گوساله ها را در معرض اسیدوز متابولیسمی و مرده زایی قرار دهد. نتایج این تحقیق عنوان می کنند که علت های مرده زایی، عدم هماهنگی اندازه جنین و مادر، وضعیت نامناسب گوساله در هنگام زایش و عوامل مرتبط با مادر می باشند و همچنین نظارت های بیشتر بر جایگاه زایش و مداخله مناسب هنگام زایمان لازم است.

یکی از راه های کنترل مرده زایی در گاوداری آگاهی از اینکه چه موقعی باید گوساله را بیرون کشید است

مشکل اصلی زمانی رخ می دهد که سخت زایی حاد باشد چون ممکن است به خفگی منجر شود، همان شرایطی که بدن از دریافت اکسیژن محروم می شود. خفگی باعث سرازیر شدن مشکلات بسیاری می شود، به دلیل اینکه سخت زایی دلیل 50 درصد از مرگ گوساله ها است. لازم است که کارگران در جهت به حداقل رساندن سخت زایی با مداخله صحیح، بهینه کردن مراقبت از گوساله های در معرض خطر و یادآوری اینکه هر گوساله سخت زایی، در خطر می باشد، آموزش ببینند.

بخش اصلی آموزش، درک و شناخت سه مرحله زایمان است زیرا اگر گوساله ها در مرحله اول به بیرون کشیده شوند، کشیدن مشکلاتی را ایجاد می کند. این مسئله به واسطه موقعیتی که 10 سال پیش با آن مواجه شدم در ذهن من نقش بست. مرکز پرورش گوساله از من خواست از دو گاوداری که در شرایط یکسان بودند و صاحبان آنها برادر بودند دیدار کنم. گوساله های یکی از این گاوداری ها وضعیت خوبی نداشتند.

فقط یکی از گاوداری ها، گاوداری خوبی بود. از یکی از مدیران پرسیدم چرا گوساله های گاوداری دیگر وضعیت خوبی ندارند. او پاسخ داد زیرا کارگران اکثر گوساله ها را هنگام زایمان از رحم بیرون کشیده اند. او گفت ما در بیرون کشیدن گوساله ها بسیار باتجربه هستیم اما ایا شما می دانید زمان مناسب بیرون کشیدن و بهترین شیوه چه می باشد؟

در یک مقاله یک سامانه برای کنترل مشکلات زایمان پیشنهاد شده است به نام سامانه نمره دهی 5 امتیازی:

• زایمان بدون مشکل
• زایمان کمی سخت
• زایمان نیاز به کمک
• زایمان نیاز به نیروی زیاد
• زایمان بسیار سخت

در یک تحقیق دیگر یک ساله در سال 2007، گزارش شده که 13608 رأس گوساله از 6 گاوداری مورد بررسی قرار گرفت. میانگین مرده زایی 6.6 درصد بود که 11 درصد آن به تلیسه های شکم اول و 4 درصد مربوط به گاوهای بالغ بود. تأثیر منفی مرده زایی بر گاوها در افزایش بازده زمانی 88 روزه زایش تا گیرایی چشمگیر بود. همچنین این مادران 24 درصد نرخ آبستنی کمتری داشتند و تأثیر آن بر تولید شیر ذکر نشد. اما در این تحقیق، مرده زایی مستقل از مشکلات زایمان بود.

برای کنترل مرده زایی در گاوداری ها، ثبت رکورد ضروری است

با توجه به مطالعات در سال 2007، گوساله های مرده متولد شده 6.5 درصد و در سال 2014، 5.6 درصد بودند. گمان می شود که این درصدها کمتر از میزان واقعی باشند زیرا بسیاری از گاوداری ها اطلاعات دقیقی در مورد گوساله های مرده خود ارائه نمی دهند.

گمان می رود که این کار برای بسیاری از گاوداری ها در اولویت نمی باشد و حدس بر این است که بسیاری از مرده زایی ها در نوبت شب رخ می دهد. ممکن است به علت استفاده از اسپرم تعیین جنسیت شده و داشتن تلیسه های زیادی که زایمان می کنند مسئله مرگ گوساله های به دنیا آمده اهمیت زیادی نداشته باشد، مگراینکه به ژنتیک گوساله در گله نیاز باشد. در این مدت، چگونه سابقه گوساله های مرده متولد شده را ثبت، نظارت و مدیریت می کنید؟

منبع: نشریه صنعت گاو شیری ، هوردز دیری من (شرکت تعاونی وحدت)

برای مشاهده همه محصولات دام سنگین اینجا کلیک کنید

برای بهبود عملکرد گاوداری از خدمات افراد متخصص استفاده کنید. مجتمع دستچین می تواند با مدیریت علمی تغذیه دامداری شما و تأمین کنسانتره استاندارد باعث رونق اقتصادی دامداری شما شود (کلیک کنید)