درجه بندی خوراک دام علوفه ای از با کیفیت ترین تا بی کیفیت ترین را می‌توان دسته بندی کرد. ظاهر، بو و آنالیز آزمایشگاه به درجه بندی خوراک دام علوفه ای و قابلیت خوراکی آن کمک می‌کند.

در ملاقات با تعدادی از کشاورزان عرضه کننده محصولات خوراک دام علوفه ای، آنها حرفهای زیادی برای گفتن دارند. در مورد قیمت علوفه، وضعیت آب و هوا برای کشت علوفه در آن سال و سال بعد، قیمت کود و ….. و موضوعاتی از این قبیل صحبت می‌کنند. آنها می‌گویند که فروختن علوفه به گاوداری‌‌‌های گوشتی راحت تر از فروش علوفه به گاوداری‌‌‌های شیری است.

از بحث با آنها آموختم که در آنالیز آزمایشگاهی 4 شاخص وجود دارد که برای گاودارها معنی دار و مهم است: پروتئین خام (CP)، ارزش نسبی خوراک دام علوفه ای، میزان شیر تولیدی به ازای هر تن و سرانجام میزان شیر تولیدی به ازای هر هکتار کشت علوفه. سعی کردم که دو شاخص جدید را که برای گاوداری‌‌‌های شیری و متخصصین تغذیه از اهمیت چشمگیری برخوردار است، معرفی کنم که عبارتند از NDFD و uNDF. وقتی که جیره ای حاوی خوراک دام علوفه ای از نوع گراس و یونجه دارید، اهمیت این دو شاخص مشخص می‌شود.

در یک مقاله با ذکر جزئیات عنوان کردم که چگونه NDFD به عنوان ابزاری برای تعیین میزان فیبر مصرف شده گیاه توسط گاو (عنصر اصلی برای تولید ترکیبات شیر) به کار می‌رود. این مفهوم بسیار واضح است و همراه دیگر موارد مربوط به کیفیت علوفه می‌آید و یک شاخص ضروری است که برای درجه بندی خوراک دام علوفه ای اهمیت دارد. این شاخص به هنگام تصمیم گیری در مورد خرید علوفه و پیش بینی پتانسیل علوفه در تولید شیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

uNDF شاخص دیگری بود که به آنها معرفی شد. NDF غیرقابل هضم، بخشی از فیبر است که در اثر مشکلات مربوط به بلوغ گیاه، غیرقابل هضم باقی می‌ماند.

دوره‌‌‌های زمانی مختلفی برای اندازه گیری هضم پذیر نبودن فیبر مورد استفاده قرار می‌گیرد که طولانی ترین آن 240 ساعت است. چنانچه uNDF240 علوفه ای 15 درصد باشد به این معنی است که اگر 100 گرم علوفه آسیاب شود و به مدت 10 روز در مایع فعال شکمبه باقی بماند، 15 درصد آن غیرقابل هضم باقی می‌ماند.

ممکن است بپرسید چرا 10 روز؟ قطعاً علوفه ای نداریم که به مدت 10 روز در شکمبه باقی بماند. اکنون این سئوال مطرح می‌شود که چرا هنگام تنظیم جیره، استفاده از NDFD محدود می‌شود و چرا از زمان‌‌‌های مختلف برای ارزیابی میزان قابلیت هضم به کار می‌رود.

زمان 30 ساعت برای ارزیابی NDFD یک زمان تقریبی، با کمی‌زمان بیشتر است که نشان می‌دهد چه مدت زمان طول می‌کشد تا مقداری از علوفه در شکمبه باقی بماند. تمامی‌این صحبت‌ها در مورد خوراندن عناصر اصلی برای تولید شیر یا گوشت است. علاوه بر این uNDF عنصر اصلی تری است، سلامت گاو را حفظ می‌کند و بازده خوراک را به سطح بهینه می‌رساند.

uNDF همانند پروتئین، کلسیم و چربی، یک ارزش غذایی برای جیره محسوب می‌شود. محتوای uNDF هر یک از اجزاء جیره بر اساس میانگین وزنی آنها تعیین می‌شود. تقریباً تمامی‌اجزاء جیره مقداری uNDF دارند که از این نظر علوفه بیشترین میزان را دارد. اگرچه این شاخص منحصر به فرد مانند دیگر شاخص‌ها مواردی را که به تولید شیر منجر می‌شود را توضیح نمی‌دهد، اما هنگام تنظیم جیره بسیار موثر است.

7 تا 10 سال در زمینه تغذیه بر روی جیره‌‌‌های حاوی یونجه کار کردم و تا آنجا که به خاطر می‌آورم آن جیره‌ها حاوی 42 درصد علوفه بودند. بعداً متوجه شدم که گاوداری‌‌‌های شیری در دیگر مناطق، جیره ای حاوی یونجه کمتر و مقدار زیادی ذرت سیلو شده به گاوها می‌خورانند. این مسئله این سئوال را در ذهن من ایجاد کرد که گنجاندن چه درصدی از علوفه در جیره برای گاوهای شیری مناسب است. این درک منجر شده به این که ما از NDF علوفه استفاده کنیم و به این حقیقت دست یابیم که ذرت سیلو شده حدود 50 تا 60 درصد کل علوفه خورانده شده را تشکیل می‌دهد.

بعد از 20 سال اکنون شاخص uNDF را داریم. این شاخص نه تنها رده بندی علوفه‌‌‌های حاوی ذرت مانند ذرت سیلو شده را انجام می‌دهد بلکه تعیین NDF در یونجه با کیفیت متفاوت و چگونگی مقایسه آنها با گراس (تابستانه و زمستانه) را نیز مشخص می‌کند. همچنین می‌دانیم که گندم سیلو شده، یونجه خشک، گراس و ذرت سیلو شده کیفیت‌‌‌های متفاوتی از NDF دارند. با استفاده از uNDF240 به بهترین نحو می‌توانیم توضیح دهیم که شکمبه چگونه، با این تفاوت‌ها رفتار می‌کند. در عمل بسیاری از پرورش دهندگان گاو شیری این روش محاسبه را نمی‌پسندند و ترجیح می‌دهند NDF کل اجزاء جیره را به صورت کلی محاسبه کنند و بر اساس این قانون مواد مغذی جیره بر اساس سرعت هضم و میزان هضم درجه بندی می‌شوند.

محققین به نحوه عملکرد توده مواد غیرقابل هضم شکمبه ای پی بردند. مسئله مهم تر این است که گاوها تقریباً همان مقدار uNDF را در شکمبه نگه می‌دارند. این یک نکته کلیدی است.

محققین همچنین مطالعاتی در زمینه میزان ماده مصرفی لازم برای ساخت و حفظ آن در شکمبه، چگونگی خروج آن از شکمبه، چگونگی تأثیر همه اینها بر اشتها، مصرف خوراک دام، رفتار خوراک خوردن و غیره انجام دادند. همه این داده‌ها چیزی را به ما می‌دهد که ما به آن پرشدگی شکمبه می‌گوئیم. اکثر گاودارها مطلع هستند هنگامی‌که علوفه با کیفیت بهتر به گاوها می‌خورانند، مصرف خوراک دام نزد آنها بیشتر می‌شود.

uNDF به عنوان یک فاکتور برای تنظیم جیره برای متخصصین تغذیه این امکان را فراهم می‌کند که از یک روش اصولی استفاده کند و از علم ریاضی برای تنظیم جیره استفاده کند. به طور مثال به جای اینکه صرفاً مقداری کاه به جیره اضافه کنیم (در مواقعی که کیفیت یونجه خوب است). می‌توانیم از uNDF یونجه خشک و کاه استفاده کنیم تا دقیقاً بدانیم چه مقدار کاه باید به جیره اضافه شود. خلاف آن هم صحیح است. در برخی از سال ها، یونجه خشک درجه 1 کمیاب است ولی یونجه خشک درجه 3 فراوان است. با احتساب uNDF علوفه خشک کم کیفیت و بالغ تر می‌توانیم جیره را با محصولات فرعی از قبیل گلوتن ذرت یا پوسته سویا غنی کنیم.

من باید ارزش استفاده از شاخص uNDF را هنگامی‌که ذرت BMR و سورگوم سیلو شده و همچنین یونجه خشک با لیگنین کاهش یافته می‌خورانیم را ذکر کنم. این گونه‌ها با قابلیت هضم بالاتر، uNDF کمتری دارند. چنانچه این مسئله را مد نظر قرار ندهیم و از uNDF به عنوان شاخصی برای اطمینان استفاده نکنیم و مواد خشبی کافی برای گاوها تأمین نکنیم، سلامت گاو به خطر می‌افتد و بازده خوراک دام کاهش می‌یابد.

پرمصرف و کم مصرف بودن جیره، عالی بودن ترکیبات جیره و ایجاد تغییرات مورد نیاز علوفه ای در اینجا مسئله مهمی‌نیستند. آنچه اهمیت دارد این است که uNDF یک متعادل کننده است. برای کم و زیاد کردن مقدار خوراک دام، فشردن چند دگمه هنگام تنظیم جیره کافی است. uNDF مواد مغذی است که هنگام ایجاد تغییرات علوفه ای زیاد باید ثابت بماند اگر حفظ وضعیت کنونی هدف شما است.

لازم است با ذکر مثال، مطالب بیشتری در مورد uNDF به شما بگویم. uNDF پلت پوسته جو دو سر و کاه گندم یکسان نیست. مطالبی که در مورد طول ذرات و فعالیت شکمبه می‌دانیم هنوز شبیه به گذشته هستند. به این دلیل بین uNDF در منابع علوفه ای و غیرعلوفه ای تفاوت قائل می‌شویم.

استفاده ماهرانه از الک و محاسبه peNDF این تفاوت‌ها را برطرف می‌کند. تحقیقاتی که در مورد رابطه بین مقدار فیبر و اندازه فیبر انجام شده، در جیره‌‌‌های کم حجم به فیبرهای بلندتری نیاز می‌باشد.

هنگام تنظیم جیره، استفاده از NDFD30 و uNDF240 به من کمک می‌کند. هنگام تنظیم جیره هیچ چیز برای همیشه ثابت نمی‌ماند. این دو شاخص دقیق فیبری به ما در تنظیم علمی‌جیره کمک می‌کنند، اما هنر خوراندن خوراک به گاو سر جای خود باقی است.

هنگام آنالیز علوفه به این دو شاخص توجه کنید و آنها را به رویکرد کنونی ارزیابی و خوراندن علوفه اضافه کنید. این کار به شما در رسیدن به نتیجه نهایی کمک می‌کند.