به عنوان یک دامدار در مراقبت از گوساله های تازه متولد شده بیش از حد احتیاط می کنید از کجا متوجه می شوید که مراقبت های شما کافی است یا نه؟ اخیرا یک تحقیق نشان داد که 23.9 درصد تلیسه ها قبل از شیرگیری در برخی از مواقع دچار اسهال می شوند. به طور حیرت آوری اسهال، علت مرگ 56.5 درصد از تلیسه ها در این مرحله سنی می باشد. با توجه به این رقم برای مراقبت و مدیریت گوساله ها باید تلاش بیشتری انجام دهیم.

مدفوع آبکی و از دست دادن آب بدن از رایج ترین علائم اسهال است. هنگامی که اسهال شدیدتر می شود چه اتفاقی می افتد؟ خشن شدن مو، خشکی دماغ و تو رفتگی چشم از علائم شدیدتر شدن اسهال است. هنگامی که شدت علائم زیادتر می شود گوساله به تنهایی نمی تواند بایستد و در شدیدترین حالت، هوشیاری خود را از دست می دهد و می میرد. به این دلیل، پیشگیری و پی بردن به علائم اولیه اسهال در مدیریت گوساله های جوان بسیار اهمیت دارد.

پس از بازگشت از یک دامداری به تحقیقی پرداختم و در بسیاری از مشاهداتم به عوامل بیماری زائی که موجب اسهال گوساله ها می شود پی بردم. این عوامل عبارتند از کریپتواسپوریدیوم، پاروم، کرونا ویروس، روتا ویروس، اشرشیاکولی F₅(K99).

کریپتو از رایج ترین عوامل بوجود آمدن اسهال در گوساله های جوان است

Cryptospordium یکی از اصلی ترین عوامل بیماری زاست که روی گوساله های جوان تر از 30 روز تأثیر می گذارد. این ارگانیسم در محیط، زنده می ماند. بنابراین به محض اینکه گوساله به آن آلوده شود باید تلاش زیادی برای حفظ بهداشت محیط صورت گیرد. این عامل بیماری زا بین دام و انسان مشترک است بنابراین انسان نیز می تواند به آن آلوده شود و علائم یکسانی از اسهال در او بروز می کند. هیدروکسی پروکساید (3درصد) به طور چشمگیری میزان Crypto را کاهش می دهد و یک محصول ارزان قیمت است که می تواند آن را به فرآیند حفظ بهداشت و مدیریت گوساله افزود.

این عامل بیماری زا می تواند عواقب زیان آوری داشته باشد. چنانچه گوساله ها مدت کوتاهی بعد از تولد که بسیار مستعد آن هستند به آن آلوده شوند، علائم اسهال به نوعی در روز پنجم تا هفتم گوساله ها مشاهده می شود اما عامل بیماری زا ممکن است در روز سوم نیز مشاهده شود. آنچه در معاینه گوساله های مبتلا به Crypto مشاهده شد این است که قوام مدفوع به صورت موکوسی است به خصوص هنگام بروز علائم اسهال و هنگامی که در حال بهبود است.

در حال حاضر برای این نوع عوامل بیماری زا هیچ گونه واکسن یا درمانی وجود ندارد اما با درمان های پیشگیرانه از قبیل Halcour (پایه Halofunginane به صورت نمک لاکتات) می توان شدت اسهال و میزان پخش عامل بیماری زا را کاهش داد. به هر حال، هنگامی که درمان متوقف شود، اسهال ممکن است مجددا ظاهر شود. خوراندن آغوز باکیفیت، تغذیه مناسب و حفاظت در برابر تنش سرمایی از بهترین کارهایی است که برای پیشگیری از ابتلا به Crypto در جهت مدیریت گوساله تازه متولد شده می توان انجام داد.

کثرت عوامل بیماری زای بوجود آورنده اسهال گوساله های جوان

کرونا ویروس دومین عامل بیماری زای رایجی است که باعث اسهال در گوساله های قبل از شیرگیری می شود. به طور کلی، علائم اسهال در 3 تا 7 روز بعد از آغاز عفونت ظاهر می شود. به هر حال، این عامل بیماری زا در گوساله هایی دیده می شود که علائم اسهال بالینی در آنها مشاهده نمی شود. اختلال در جذب (نقص از طریق جذب آب از طریق روده) و اختلال در هضم (کاهش جذب مواد غذایی) از علائمی هستند که به احتمال زیاد مشاهده می شوند.

کرونا ویروس نسبت به روتا ویروس بر جداره داخلی روده گوساله تأثیر بیشتری می گذارد. آغوز گاوهای واکسینه شده برای حفاظت از گوساله ها در برابر این عوامل بیماری زا در 4 روز اول تولد بسیار مؤثر است.

روتاویروس به طور معمول بر گوساله های 1 تا 30 روزه اثر می گذارد. 1 تا 3 روز و به عبارتی 2 تا 5 روز بعد از ورود عوامل بیماری زا به بدن، علائم اسهال ظاهر می شود. در اغلب موارد ممکن است هیچ نشانه ای از اسهال دیده نشود اما علائم اختلال در هضم و جذب از قبیل کم آبی ممکن است مشاهده شود و گوساله ممکن است تمایلی به خوردن و آشامیدن نداشته باشد.

در اثر این عامل بیماری زا، جدار داخلی روده آسیب می بیند و بهبود آن پس از بهبود بیماری بسیار طول می کشد. گوساله ها هنگام ابتلا به هر دو عامل بیماری زا، روتا ویروس و کرونا ویروس، با چالش مواجه می شوند زیرا نمی توانند مواد مغذی را که مصرف می شود جذب  کنند و ممکن است رشد آنها مختل شود.

درضمن، باکتری اشرشیاکولی به طور کلی در گوساله های جوان تر از 6 روز منجر به اسهال می شود. این نوع ایکلای از رایج ترین عوامل بیماری زا است که باعث اسهال در گوساله های تازه متولد شده می شود. گوساله ممکن است کم آب شود و قبل از بروز نشانه های اسهال بمیرد. در نتیجه، هنگامی که به وجود این عامل بیماری زا در گاو مشکوک شدید بسیار ضروری است که مایع درمانی را شروع کنید. با کمک یک برنامه واکسیناسیون خوب برای گاوهای خشک و مدیریت و خوراندن آغوز باکیفیت به گوساله ها می توان از بروز این عامل بیماری زا پیشگیری کنید یا از شدت آن بکاهید.

مدیریت آغوز به عنوان اولین وسیله دفاعی گوساله تازه متولد شده

اسهال تأثیر زیادی بر گوساله های شیری تازه متولد شده و قطعا بر عملکرد کلی گاوهای شیری در آینده دارد. مراقبت از گاو خشک و مدیریت آغوز راهکارهای پیشگیری است که به طور معمول تکرار می شود. بسیاری از جنبه های مدیریتی از قبیل واکسیناسیون و زمان بندی آن، طول دوره خشکی گاوها و زمان جمع آوری آغوز بر کیفیت و خوراندن آغوز تأثیر می گذارد. برای مثال، تولید آغوز در گاوهایی با دوره خشکی 40 روزه در مقایسه با 60 روزه کمتر می باشد.

جمع آوری سریع آغوز در فاصله 1 تا 2 ساعت بعد از زایمان ایده آل است و به طور کلی هر چه که زمان جمع آوری آغوز کوتاه شود غلظت ایمونوگلوبین در آغوز بهتر حفظ می شود و باعث افزایش ایمنی گوساله ها می شود.

از ترکیب کردن آغوزها خودداری کنید زیرا عوامل بیماری زا پخش می شوند و کیفیت آغوزهای با کیفیت توسط آغوزهای کم کیفیت پائین می آید. همچنین هنگام ارزیابی آغوز باید سن گاو مادر را در نظر بگیرید زیرا با بالا رفتن سن، کیفیت تغییر می کند.

تمیز بودن محیط و تجهیزات بسیار ضروری است. آغوز چنانچه در ساعت اولیه جمع آوری خورانده نشود باید فریز شود یا در یخچال نگهداری شود. بهتر است که آغوز در ساعت اول تولد خورانده شود به طوری که گوساله بتواند مواد مغذی لازم و ایمونوگلوبولین را جذب کند و سیستم ایمنی خود را در برابر عوامل بیماری زا و بیماری تقویت نماید.

عوامل بیماری زا علائم مختلفی دارند بنابراین توانایی تشخیص آنها از یکدیگر مهم است. بدون شک، کار سختی است زیرا برخی از آنها دارای علائم یکسان هستند. در اغلب موارد، سن گوساله، مدت بیماری یا  شدت علائم ممکن است تنها راه عملی تشخیص نوع عامل بیماری زا باشد بدون اینکه از مدفوع نمونه گیری شود. به همین دلیل، پیشگیری، تشخیص اولیه و درمان باید بخشی از برنامه مدیریت گوساله باشند. هر چه زمان کمتری صرف درمان گاوهای بیمار کنید، زمان بیشتری برای مراقبت از گاو خواهید داشت.