تشخیص کتوز در گاوداری
تشخیص کتوز در گاوداری ها از آنجا اهمیت پیدا می کند که کتوز تحت بالینی بر سلامت و بازده هر گاو اثر منفی می گذارد و ضروری است که تشخیص و درمان آن به موقع صورت گیرد.
گاوها در اوایل شیردهی به دلیل نیاز بالای آنها به انرژی برای تولید شیر و ناتوان بودن در تأمین این نیاز از طریق مصرف ماده خشک (DM)، با موازنه منفی انرژی مواجه می شوند. چنانچه گاوها نتوانند خود را به طور موفقیت آمیز به مواد با موازنه منفی انرژی سازگار کنند، ذخیره بدنی آنها بیش از حد فراخوان می شود در نتیجه میزان اسیدهای چرب غیر استریفه (NEFA) افزایش می یابد و در نتیجه به علت اکسیداسیون در کبد، گردش کتون به ویژه بتاهیدروکسی بوتیرات (BHBA) بالا می رود.
چرا در بسیاری از گاوداری ها، متخصصان تغذیه و دامپزشک ها در تشخیص کتوز تحت بالینی بسیار نگران هستند؟
کتوز تحت بالینی بر ۲۶ تا ۵۶ درصد از گاوهای یک گاوداری اثر می گذارد. کتوز با دیگر ناهنجاری های گاوهای دوره انتقال که سوددهی گاوداری را کاهش می دهند، مرتبط است. در تحقیقات بسیاری، اثرات غلظت سرم BHBA بالاتر از 1.4 میلی مول بر لیتر (mmo/L) ارزیابی شده است و باعث احتمال بیشتر ابتلا به جابجایی شیردان، عفونت رحم، ورم پستان شدید، روزهای بیشتر ناگیرایی، حذف زیاد و کاهش تولید شیر می شود. از آنجایی که کتوز تحت بالینی بر سلامت و بازده هر گاو اثر می گذارد، ضروری است که تشخیص و درمان کتوز به موقع صورت گیرد. هدف ما مدیریت عوامل خطرآفرین است به جای اینکه گاوهای بیماری که از اثرات منفی کتوز رنج می‌برند را درمان کنیم.
اهمیت دارد که عوامل خطرآفرین از قبیل تراکم جمعیت، جابجایی بیش از حد، سم چینی و جیره های پر انرژی را که مصرف DM را قبل از زایش کم می‌کند در گاوهای قبل از زایش به حداقل برسانیم. شناسایی گاوهای پرخطر در زمان زایش نیز به توجه بر این گاوها در زمان کنترل های پس از زایش، کمک می کند. تحقیق دانشگاه مینه سوتا نشان داد که گاوهای با نمره وضعیت بدنی بالای 3.5 و بیشتر از 7.25 کیلوگرم آغوز در اولین دوشش در معرض خطر بالای ابتلا هستند. گاوهای مسن تر و دوقلوزا نیز جزو گاوهای پرخطر محسوب می شوند.
برای تشخیص کتوز ارزیابی و شیوه را با هم تطبیق دهید
درسطح گله یکی از ابزارهای ابتدایی موجود هر گاوداری آزمایش نسبت چربی به پروتئین است که گاوها را در ۳۰ روز اول شیردهی بررسی می کند. ذکر شده که گله هایی که نسبت چربی به پروتئین در بیش از ۴۰ درصد گاوها بالای 1.4 می باشد در معرض بالای خطر ابتلا به کتوز تحت بالینی هستند. این ابزار این امکان را برای ما فراهم می کنند که یک ایده کلی از خطر کتوز در گله هر گاوداری به دست آوریم، اما الزاماً در شناسایی هرگاو مفید نیست زیرا آزمایش DHIA معمولاً ماهیانه صورت می گیرد. بنابراین گروهی در دانشگاه ویسکاسین مدیسن، صحت نظارت شیوع کتوز در گله را از طریق گسترش مدل Keto Monitor بسط دادند که این مدل را مدل تدریجی در جهت پیش بینی BHBA خون بر اساس داده‌های گاو و نمونه خون استفاده می‌کند.
درسطح هر گاو نیز، آزمایش های متفاوت بسیاری وجود دارد که دامنه صحت آنها متفاوت است. صحت آزمایش از طریق میزان حساسیت و اختصاصی بودن آزمایش مشخص می شود. حساسیت آزمایش به معنای توانایی تشخیص دقیق گاوهای مبتلا به کتوز با عنوان گاو های مثبت می باشد. اختصاصی بودن به معنای توانایی تشخیص دقیق گاوهایی که به کتوز مبتلا نیستند با عنوان گاوهای منفی می باشد. در آزمایش هایی که حساسیت آنها بالا است درصد نتایج منفی کاذب پایین است و آزمایش هایی که درصد اختصاصی بودن بالایی دارند، درصد نتایج مثبت کاذب پایین است.
آزمایش های شیر و ادرار به نوعی استواستات را اندازه گیری می کنند و در مقایسه با آزمایش خون از حساسیت کمتری برخوردارند. آزمایش خون، میزان BHBA را اندازه گیری می‌کند و میزان بالایی از صحت را ارائه می‌دهد.
هنگامی که آزمایش‌های کتوز را ارزیابی کردیم، ارزیابی غلظت خون با حداقل 1.2 میلی مول بر لیتر استاندارد طلایی می باشد. می توان از آزمایش شیر و ادرار نیز استفاده کرد اما نمونه‌گیری می‌تواند مشکل باشد و به خاطر حساسیت کم، از مطلوبیت کمتری برخوردار است. توصیه می‌شود که گاوها را در فاصله روز سوم و شانزدهم شیردهی، دو بار برای بررسی کتوز مورد آزمایش قرار دهید. اولین آزمایش باید در فاصله روز سوم و نهم شیردهی صورت گیرد و آزمایش دوم در فاصله روز دهم تا شانزدهم بعد از زایش انجام شود. تحقیقات گسترده در گاوداری ها نشان داده که حداکثر شیوع کتوز در روز پنجم شیردهی صورت می گیرد.
برای تشخیص کتوز ابزار صحیح را انتخاب کنید
به علت صحت اندازه گیری غلظت BHBA خون و سهولت نمونه‌گیری، بسیاری از گاودارها دستگاه اندازه گیری کتوز را انتخاب کردند و مدل انتخابی آنها نیز دستگاه Precision Xtra می باشد ولی به علت محدود بودن نوارهای این دستگاه و افزایش قیمت اخیر آن، بسیاری از گاودار ها علاقه مند به استفاده از دستگاه دیگری برای آزمایش کتوز هستند.
انواع مختلفی از دستگاه‌های اندازه گیری خون وجود دارند. دانشگاه Rutger در آزمایشی دستگاه Porta Check’s BHB Check را با دستگاه Precidion Xtra مقایسه کرد و ضریب همبستگی 98 درصد را نشان داد. محققان دانشگاه کرنل اخیراً دستگاه‌های اندازه گیری (Pharmadone) TaiDoc و Nova Vet و (NoVa BiBmedical) Nova Max را Precision Xtra را با هم مقایسه کردند. در صد حساسیت و اختصاصی بودن آن در جدول ذکر شده است.
مشاهدات موضوعی نشان می‌دهد که دستگاه TaiDoc نسبت به Precision Xtra اعداد را کمی بالاتر می‌خواند. بنابراین، دستگاه TaiDoc حساسیت بالاتر ولی درجه اختصاصی بودن کمتری دارد. دستگاه Nova Vet باید کالیبره شود تا بتواند میزان BHBA خون را مانند Precision Xtra با دقت بیشتری اندازه گیری کند.
بدون کالیبره کردن دستگاه، حساسیت به شدت کاهش می یابد. هیچگونه کالیبره ای در دستگاه Nova Max صورت نگرفته است. بنابراین بر اساس مشاهدات موضوعی این دستگاه بدون کالیبره شدن در مقایسه با دستگاه Precision Xtra که حساسیت کمتر و درجه اختصاصی بودن بالاتر دارد اعداد را کمتر می خواند.
موضوع دیگر که باید توجه کرد حساسیت دستگاه ها به دمای سرد است. در صورتی که هوا خیلی سرد باشد دستگاه ها خطا دارند و نوارهای بیشتری نیاز می شود. علاوه بر آن، نوارهای Precision Xtra هنگامی که خون را بر روی آنها می ریزیم بازده بیشتری دارند.
نوارهای دیگر دستگاه ها زمانی عملکرد بهتری دارند که آنها به خون آغشته شوند به جای اینکه خون بر روی آنها ریخته شود. در صورتیکه اشتباهاً خون روی نوارها ریخته شود دستگاه خطا نشان می دهد و شما مجبور می شوید از نوارهای دیگری استفاده کنید.
به طور خلاصه، شناسایی سریع گاو های پرخطر و به کار بردن روش درمانی صحیح و به موقع ضروری است. علاوه بر Precision Xtra، دستگاه‌های BHBCheck و Tai Doc و Nova Net برای آزمایش گاوها در جهت تشخیص کتوز تحت بالینی هرگاو قابل قبول است. مطلع بودن از خطرات گله و همچنین وضعیت هر گاو می تواند به کاهش شیوع کتوز و مشکلات مرتبط به آن در گاوداری کمک کند.
