بیماری لکوز گاوی چیست؟
بیماری لکوز گاوی باعث ایجاد تومور لنفاوی می شود که دلیل اصلی نابودی دام در این بیماری است. میزان شیوع ویروس لوسمی گاوی (BLV) در دام های آمریکا در دهه 70 به میزان 10 درصد بود. این رقم به تدریج تا 45 درصد از کل گاوهای شیری افزایش یافت تا آنجا که 95 درصد از گله ها، حداقل یک مورد مثبت داشتند. تومور لنفاوی که در اثر بیماری لکوز گاوی ایجاد می شود، دلیل اصلی نابودی دام است.
در حال حاضر متوجه شده ایم که ضرر اقتصادی با کاهش تولید شیر و کوتاه شدن عمر گاو مبتلا به BLV بیشتر از آنچه در گذشته گمان می کردیم مرتبط است. بسیاری از تحقیقات اخیر نشان داده اند که بیماری لکوز گاوی در عملکرد سیستم ایمنی گاو به چندین طریق اختلال ایجاد می کند. به نظر می رسد که اختلال در عملکرد سیستم ایمنی دلیل اصلی عملکرد ضعیف دام های مبتلا به BLV می باشد.
کنترل بیماری لکوز گاوی امکان پذیر است.
مدتهاست که می دانیم بیماری لکوز گاوی را چگونه کنترل کنیم. بیش از 21 کشور این بیماری را به طور کامل در گله های گاو شیری و گوشتی ریشه کن کرده اند. این کشورها دام ها را برای آنتی بادی BLV آزمایش می کردند که اخیراً از آزمایش ELISA استفاده می شود. گاوهایی که در نتیجه آزمایش آنها مثبت بود را حذف می کردند یا حداقل به طور موقت از گله جدا می کردند تا این که حذف شوند. به هر حال، آنها به طور کلی با نرخ شیوع 5 درصد شروع کردند و در اغلب موارد دولت به آنها فرصت می داد.
در مقابل، آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگر از BLV غافل شدند و شیوع آن به تدریج افزایش یافت. ضررهای اصلی بیماری لکوز گاوی در اثر کاهش تولید شیر و کاهش طول عمر گله می باشد. با این وجود، تحقیقات اخیر بر روی 103 گاوداری نشان داد که فقط 10 درصد از گاوداری ها BLV را به عنوان یک مشکل چشمگیر در نظر می گیرند.
اگر شیوع بیماری لکوز گاوی در گله شما رایج باشد (تقریباً 45 درصد)، حذف همه گاوهای مبتلا به BLV از نظر اقتصادی مشکل می باشد. همچنین حذف دام های جوان که درصد شیوع در آنها به طور معمول پائین است نیز مشکل می باشد. بنابراین، چگونه می توان درصد شیوع را به 5 تا 10 درصد کاهش داد در حالیکه حذف دام برای ریشه کن کردن بیماری در گله امکان پذیر باشد؟
تحقیق انجام شده در مرکز ترویجی دانشگاه میشیگان روی 80 گله که حداقل 3 بار در سال مورد آزمایش قرار می گرفتند نشان داد که صرفاً با شیوه های مدیریتی به سختی می توان درصد شیوع را کم کرد. در حالیکه در برخی از گله ها از سرسوزن و دستکش یکبار مصرف استفاده می شد ولی درصد شیوع بیماری لکوز گاوی در طی 3 سال کاهش کمی داشته است و سرعت تغییر معمولاً آهسته بوده است. تحقیقات ما، گاودارها را متقاعد کرد که مسئله مهم است، اما هیچ توصیه مؤثری در رابطه با کنترل آن ارائه ندادیم. ما اخیراً یک آزمایش موضوعی در زمینه استفاده از سر سوزن و دستکش های یکبار مصرف انجام دادیم و هیچ تأثیر چشمگیری مشاهده نشد.
اقدامات بیشتر برای کنترل بیماری لکوز گاوی
“بار پرو ویروس” (ژنوم ویروسی است که به جای همانند سازی به DNA میزبان وصل می شود). “بار پرو ویروس” تعدادی از نسخه های (RNA) پرو ویروس در هر سلول یا حجم مشخصی از خون، ترشح بینی، بزاق، شیر یا دیگر مایعات می باشند. “بار پرو ویروس” و شمار لنفوسیت خون (شاخص سرطان خون) با یکدیگر مرتبط هستند. به دلیل اینکه پرو ویروس ها معمولاً ذرات عفونی برای انتقال BLV هستند، تراکم آن یک شاخص عفونی برای سرایت BLV و دیگر رترو ویروس ها محسوب می شود.
چندین تحقیق نشان داده اند که سرایت BLV بیشتر از طریق دام هایی با بار ویروسی بالا صورت می گیرد. آزمایش استاندارد ELISA برای آنتی بادی BLV فقط میزان آنتی بادی موجود در خون را نشان می دهد و با “بار پرو ویروس” و شمار لنفوسیتی ارتباط کمی دارد.
“بار پرو ویروس” در میان دام هایی که نتیجه آزمایش ELISA در آنها مثبت بود بسیار متفاوت بود. بطوریکه میزان پرو ویروس ها در هر حجم خون برخی از گاوها نسبت به دیگر گاوها چندین هزار بار بیشتر بود. واژه ” انتشار دهنده قوی” برای دام هایی به کار برده می شود که “بار پرو ویروس” بالایی دارند و بزرگترین تهدید برای سرایت ویروس به هم گله ای های خود هستند.
این انتشار دهنده های قوی از طرق مختلف که کنترل آنها ضروری است BLV را منتقل می کنند که عبارت از تماس مستقیم با ترشح بینی، شیر، بزاق، اسپرم و مدفوع می باشند. سرایت می تواند از طریق نیش حشرات، آغوز، شیر و خون سوزن های زیر پوستی، دستکش های تلقیح، سم چینی، برچسب گوش و بی شاخ کردن نیز صورت گیرد. تمامی این مسیرهای انتقال بر حضور این انتشار دهنده های قوی متکی هستند که می تواند بخش ضعیفی از این زنجیره انتقال باشد.
آزمایش موردی ما بر 3 گله آزمایشی برای اولین بار نشان داد کاهش چشمگیر در انتقال و شیوع BLV در صورتی امکان پذیر است که انتشار دهنده های قوی به طور مداوم از گله حذف شوند. هر 6 ماه یکبار، این 3 گله دوشا توسط DHI از طریق آزمایش شیر ELISA غربال می شدند.
آزمایش خون از دام هایی که نتیجه آزمایش ELISA در آنها مثبت بود، برای مشخص کردن “بار پرو ویروس” (و در برخی از مواقع برای شمار لنفوسیت) گرفته می شد. اکثر دام های آلوده معمولاً سریع حذف می شدند و دام هایی که به طور متوسط آلوده بودند تا حد امکان از گله جدا نگه داشته شدند تا اینکه حذف شوند. کاهش شیوع BLV بعد از دو سال و نیم در نمودار زیر نشان داده شده است.
این داده ها نتایج ابتدایی از یک آزمایش موضوعی بر 3 گله دوشا می باشد. هدف از این آزمایش کاهش شیوع BLV (آزمایش آنتی بادی شیر ELISA) از طریق حذف یا جدا کردن گاوها با بالاترین بار پرو ویروس و شمار لنفوسیت می باشد.
در مقایسه، در 80 گله ای که تأثیر اقدامات مدیریتی روی آنها بررسی شد به طور متوسط هیچ کاهش چشمگیری در شیوع BLV در طی 3 سال مشاهده نشد.
نمی توان توصیه های جامع فقط بر اساس نتایج حاصل شده از آزمایش موردی روی 3 گله ارائه داد. در نتیجه، با افزودن تعداد گله ها و اقدامات مدیریتی مختلف و حتی نژادهای مختلف دام، این آزمایش موردی گسترده شد.
نتایج این مطالعه آزمایشی نشان می دهد که این شیوه می تواند شیوع بیماری لکوز گاوی را تا سطح پائینی کاهش دهد به گونه ای که از لحاظ اقتصادی می توان این بیماری را با حذف دام هایی که نتایج ELISA در آنها مثبت است در گله ریشه کن کرد. این آزمایش در گله های دیگر کشورهای دیگر نیز انجام شد. برای اطمینان از نبود مداوم BLV بعد از ریشه کنی، شیوه های نظارتی در کشورها به خوبی به کار گرفته شد.
آزمایشی برای کنترل بهتر بیماری لکوز گاوی در آینده
آزمایش “بار پرو ویروس” که در بهار سال 2018 برای تحقیق انجام دادیم کاری بسیار سخت و نسبتاً گران قیمت بود. آزمایش جدید “بار پرو ویروسی” در حال توسعه می باشد که به زودی از طریق سازمان DHI در دسترس قرار می گیرد. استفاده از این آزمایش جدید برای توسعه آزمایش موردی و پروژه تحقیقاتی BLV را آغاز کرده ایم و نتایج بسیار امیدوار کننده می باشند.
چندین سال ممکن است طول بکشد تا این آزمایش جدید به طور گسترده استفاده شود. اما گاودارها و دامپزشک ها قبل از در دسترس قرار گرفتن این آزمایش باید اقداماتی انجام دهند.
اولین قدمی که ما توصیه می کنیم این است که شرحی از آزمایش BLV گله داشته باشید. این آزمایش معمولاً تحت عنوان آزمایش ELISA بر نمونه های شیر گرفته شده از 40 رأس گاو یک گله (10 رأس از گاوهای شکم اول، دوم، سوم و چهارم یا بالاتر که اخیراً زایمان کرده اند) انجام شد. اکثر تکنسین های DHI با این فرآیند آشنا شده اند.
دومین قدمی که توصیه می کنیم این است که اقدامات زیست ایمنی درون گله ای در جهت کاهش خطر انتقال بیماری لکوز گاوی در بین گاوها باید اعمال شود. این اقدامات شامل استفاده از سر سوزن یکبار مصرف و دستکش های یکبار مصرف برای معاینه رکتوم و تلقیح و فریز کردن یا پاستوریزه کردن آغوز می باشند.
با وجود شیوه های مدیریتی مختلف، مسدود کردن کامل راه های انتقال بیماری لکوز گاوی هنوز مشکل می باشد. در دسترس بودن آزمایش ارزان قیمت برای تشخیص انتشار دهنده های قوی در جهت حذف آنها به گاودارها کمک می کند که میزان شیوع BLV را با سرعت بیشتری تا حدی پائین بیاورند که امکان ریشه کن کردن بیماری وجود داشته باشد.