درک ارزش آغوز
اکثر پرورش دهندگان پس از خوراندن وعده اول آغوز، 2 لیتر یا بیشتر وعده دوم آغوز به گوساله های ماده می خورانند. هرچند این روش کاملاً متداول است ولی شواهد تحقیقی کمی فواید آن را نشان داده است. گوساله ها با سیستم ایمنی ساده متولد می شوند و انتقال ایمنی غیرفعال از طریق خوراندن آغوز اتفاق می افتد و مبارزه علیه عفونت ها طی هفته های اول حیات از این طریق صورت می گیرد و شکست در انتقال ایمنی غیرفعال، با خطر تلفات و مرگ و میر بالاتر و کاهش عملکرد در طولانی مدت (کاهش تولید شیر و عمر تولیدی) همراه است. به طور کلی شکست در انتقال ایمنی غیر فعال در میان تلیسه های شیری بالا می باشد.
توصیه شده است که به منظور موفقیت آمیز بودن انتقال ایمنی غیرفعال، گوساله ها به مقدار 10 تا 12 درصد از وزن بدن خود (حدود 4 لیتر برای گوساله ماده ای با اندازه متوسط)، طی یک تا دو ساعت بعد از تولد آغوز دریافت کنند. توافق عمومی در مورد کیفیت، حجم یا زمان مصرف وعده دوم آغوز وجود ندارد. مطالعه ای در 50 گاوداری نشان داد که گاوداری های موفق در انتقال ایمنی غیرفعال، همگی وعده دوم آغوز را به مقدار 2 تا 3 لیتر، 6 تا 12 ساعت بعد از اولین وعده مورد تغذیه قرار می دهند. این نتایج نشان داد که ارائه وعده دوم آغوز برای به حد مطلوب رسیدن مقدار انتقال ایمنی غیرفعال مفید می باشد.
از طرفی تحقیقات دیگر ثابت کرده اند که با یک وعده تغذیه آغوز، می توان به ایمنی غیرفعال عالی دست پیدا کرد و لزوم وعده دوم آغوز را زیر سئوال برده اند. در صورتی که آغوز غنی از سایر مواد مغذی و ترکیبات زیست فعالی است که روی توسعه بعد از تولد، متابولیسم و رشد تأثیر می گذارد. بنابراین، فواید تغذیه وعده دوم آغوز روی سلامتی و عملکرد گوساله می تواند فراتر از تأمین ایمونوگلوبولین ها به تنهایی باشد.
وعده دوم آغوز و فواید حال و آینده
تا این اواخر شواهدی که تأثیر وعده دوم آغوز طی 24 ساعت اول حیات در گوساله هایی که حجم کافی آغوز با کیفیت تأیید شده، طی 1 وعده دریافت می کنند را نشان نداده اند. در مطالعه ای که اخیراً منتشر شد، رکوردهای یک دامداری بزرگ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت تا خطرات شکست در انتقال غیرفعال ایمنی، تلفات و مرگ و میر قبل از شیرگیری، رشد و عملکرد را در گوساله های شیری که 2 وعده آغوز دریافت کرده بودند را با آنهایی که تنها 1 وعده بعد از تولد مصرف کرده بودند مقایسه گردد. در دامداری، گوساله های تازه متولد شده 3 لیتر آغوز (با عدد بریکس بزرگ تر از 22 درصد) خیلی سریع بعد از تولد و بعد از آن 2 لیتر دیگر، 5 تا 6 ساعت بعد دریافت می کردند. ولی وقتی که آغوز با کمبود مواجه بود، گوساله ها تنها وعده 3 لیتری اول را دریافت می کردند. رکوردهای 2064 گوساله نر و 2272 گوساله ماده، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در مجموع، 4156 گوساله دو وعده آغوز و 180 گوساله یک وعده آغوز دریافت کردند.
هر دو جنس نر و ماده در آنالیز خطرات شکست در انتقال ایمنی غیرفعال و مرگ و میر و تلفات وارد و ثبت می شدند زیرا گوساله های نر و ماده تا زمان از شیرگیری در این گاوداری تحت مدیریت یکسانی قرار داشتند ولی تنها گوساله های ماده برای آنالیز رشد و عملکرد مورد استفاده قرار گرفتند. در این مطالعه، احتمال شکست در انتقال غیرفعال ایمنی، در گوساله هایی که وعده دوم آغوز را دریافت کرده بودند نسبت به آنهایی که تنها با 1 وعده تغذیه شده بودند، 4 برابر کمتر بود. گوساله هایی که وعده دوم آغوز را دریافت کرده بودند، همچنین 2 برابر احتمال کمتر ابتلا به بیماری های تنفسی، 3 برابر احتمال کمتر ابتلا به اسهال و 2.3 برابر احتمال کمتر داشتن سابقه هر بیماری قبل از شیرگیری را داشتند. این موارد می توانند به دلیل احتمال کمتر شکست در انتقال ایمنی غیرفعال باشد زیرا بهبود در انتقال ایمنی با خطر تلفات پایین تر قبل از شیرگیری همراه است.
به علاوه در میان دام هایی که نیاز به درمان قبل از شیرگیری داشتند، گوساله هایی که با 2 وعده آغوز تغذیه شده بودند، 2 هفته دیرتر از گوساله هایی که با 1 وعده تغذیه شده بودند، نیاز به درمان پیدا می کردند. همچنین در میانگین سن درمان بیماری های تنفسی، در گوساله های تغذیه شده با 1 وعده آغوز (5 هفته) و گوساله های تغذیه شده با 2 وعده (10 هفته)، اختلاف وجود داشت. این امر بیان می کند که اثر محافظتی ایمنی غیرفعال در گوساله هایی که 2 وعده آغوز دریافت می کنند طولانی مدت تر است. گوساله هایی که با وعده دوم آغوز تغذیه شدند، میانگین افزایش وزن روزانه بیشتری (100 گرم در روز) در زمان از شیرگیری، نسبت به گوساله هایی که تنها 3 لیتر آغوز مصرف کرده بودند، نشان دادند. بنابراین، امکان دارد که مصرف وعده دوم آغوز، در افزایش بازده خوراک قبل از شیرگیری نقش داشته باشد. اثرات مفید تغذیه آغوز بیشتر، تا زمان بلوغ همراه تلیسه ها باقی می ماند. تلیسه هایی که 2 وعده آغوز دریافت کردند، تولید شیر 305 روز معدل بلوغ آنها در اولین شیردهی نسبت به تلیسه هایی که تنها 1 وعده آغوز در اولین روز تولد خود دریافت کرده بودند 980 لیتر بالاتر بود.
کیفیت آغوز همچنان مهم است
آغوزی که برای وعده دوم استفاده می شود باید تا حد امکان کیفیت بالایی داشته باشد، بدون اینکه به تأمین وعده اول آغوز ضرری بزند. بهترین روش های مدیریت آغوز باید در مورد وعده دوم نیز به کار رود. آغوز باید به سرعت و به طور تمیز جمع آوری و آزمایش شده و خنک گردد. اگر مقدار آغوز با کیفیت بالا (عدد بریکس بزرگتر از 22 درصد) برای وعده دوم کافی نباشد، استفاده از آغوزی با استاندارد پایین تر برای وعده دوم، مثلاً با عدد بریکس بیش از 20 درصد، نیز قابل قبول است ولی از تمیزی نباید کاسته شود. اگر آغوز با استفاده از تجهیزات کثیف جمع آوری یا تغذیه می شود، منفذهای دستگاه گوارش به طور طبیعی قبل از بسته شدن، گوساله را در معرض آلودگی باکتریایی قرار می دهند. به طور مشابه، توصیه هایی برای ذخیره آغوز بعد از جمع آوری آن شامل نگهداری در یخچال برای مدت کوتاه یا منجمد کردن برای ذخیره طولانی مدت) باید به کار رود تا رشد باکتری ها در آغوز مورد استفاده برای وعده دوم، کنترل شود. به دلیل اینکه تحقیقی وجود ندارد که زمان بهینه تغذیه وعده دوم آغوز را مورد سنجش قرار داده باشد، دستورالعمل ثابتی در این مورد وجود ندارد و به دلیل حجم بالای آغوز تغذیه شده در وعده اول، توصیه می شود که وعده دوم حداقل 2 تا 3 ساعت بعد از وعده اول، داده شود.
شواهد تجربی همراه با نتایج این مطالعه ای که اخیراً منتشر شد، بیان می کنند که تغذیه یک وعده اضافه تر آغوز در طولانی مدت، تأثیر خود را بر جا می گذارد. تغذیه 2 لیتر آغوز با کیفیت در وعده دوم که 5 تا 6 ساعت بعد از اولین وعده که بلافاصله بعد از تولد است، راهکار مؤثر و ارزانی برای بهبود سلامتی و رشد دام می باشد.
