[rt_quote]
دامپزشکی گاو 2 و پرسش و پاسخهایی در رابطه با مشکلات گاوداری ها در باره گوساله اسهالی ، کار با گاوهای تازه زا ، مشکل تنفسی گوساله
[/rt_quote]
اخیراً من چند گوساله اسهالی داشتم که رنگ مدفوع آنها قهوه ای بود. شیر خوردن آنها مشکلی نداشت اما من نگران آنها بودم. آیا بیماری آنها می تواند ویروسی باشد؟
پرورش دهندگان خوب گوساله همیشه نگران اسهال گوساله ها هستند و دانستن اینکه چگونه و چه زمانی نسبت به آن واکنش نشان دهند، حیاتی می باشد. شما سن گوساله های درگیر خود را نگفته اید اما به احتمال زیاد گوساله های شما بین 3 تا 14 روزه هستند. ویروس ها، باکتری ها، انگل ها، موارد تغذیه یا ترکیبی از این عوامل می تواند مسبب نوع اسهالی که اشاره کرده اید، باشد. محتمل ترین عوامل مسبب شامل روتاویروس، کوروناویروس، کریپتوسپوریدیوم پارووم، یا گونه های سالمونلا می باشد.
اگر اسهال در سه روز اول پس از تولد گوساله ظاهر شود بایستی اشرشیاکلی روده ای توکسیک را مدنظر داشت. تغییرات در رنگ و قوام مدفوع گوساله نیز می تواند همراه با تغییرات غذایی، دریافت شیر یا جایگزین شیر به طور متغیر یا نادرست، یا تغییر در اجزای موجود در خوراک مایع باشد. در بسیاری از موارد، اسهال ملایم نتیجه ترکیبی از عوامل شامل عفونت، عوامل تغذیه ای و تنش می باشد. گرما، آب و هوای سرد، واکسیناسیون و شاخ بری گوساله محتمل ترین تنش های گوساله در این دوره سنی هستند.
این نکته که گوساله ها شیر می خورند یک علامت خوب است و برای ما یک شاخص است که بتوانیم دو رهیافت محتمل را پیشنهاد کنیم. ساده ترین کار این است که این گوساله ها را از نزدیک مشاهده کنید و مقدار زیادی آب گرم تازه در دسترس آنها قرار دهید. اما درمانی انجام ندهید مگر اینکه علائم دیگر بیماری پدیدار گردد. ملاک ما برای طبقه بندی یک گوساله اسهالی از نظر مریض بودن به این صورت می باشد:
- درجه حرارت رکتوم غیرطبیعی (بیشتر از 39.4 یا کمتر از 37.7 درجه سانتیگراد)
- خوراک خوردن آهسته، کاهش دریافت شیر یا امتناع از خوردن خوراک
- خم شدن پشت، موهایی سیخ شده
- وجود بیش از یک رگه خون در مدفوع
- دیگر علائم بیمار بودن مثل مشکلات تنفسی، غیرطبیعی بودن قسمت ناف (فرورفتگی کوچک در جلوی شکم، دقیقاً زیر قسمت میانی کمر)، مفاصل متورم یا خشک
رهیافت دیگر، دادن 2 لیتر محلول الکترولیت خوراکی گرم به گوساله در فاصله بین دو وعده شیردهی به حیوان به منظور جبران کمبود احتمالی آب و الکترولیت شیر می باشد. اگر شرایط شما تغییر کرد (این گوساله ها مریض تر شدند یا گوساله های بیشتری درگیر شدند) به دامپزشک خود اطلاع دهید.
اخیراً چند نفر نیروی جدید برای کار با گاوهای تازه زا به کار گرفته ایم. می خواهیم که کارشان را درست انجام دهند. مهم ترین چیزهایی که باید به دنبال آنها باشند چیست؟
سئوال خوبی است. افرادی که با گاوهای تازه زا کار می کنند باید بتوانند به دقت 8 حالت که معمولاً در این دسته از گاوها روی می دهد را شناسایی کنند، به خوبی درمان کنند و اطلاعات آنها را ثبت کنند. این 8 مورد شامل موارد زیر است:
- جابه جایی شیردان
- انتریت (تورم روده)
- آسیب و لنگش
- کتوز
- ورم پستان
- پنومونی
- تب شیر
- متریت
توصیه می شود که دامپزشک گله حداقل ماهانه یک بار کل جایگاه تازه زا، برنامه ها، روش ها و تصمیمات گرفته شده و مشکلات بهداشت و سلامت دامها را به دقت کنترل و بررسی کند.
افزایش سلامت گاوهای تازه زا و بازده آنها به نفع کل مجموعه است. محدود و محصور کردن گاوهای تازه زا، بیمارو لنگ به مدت طولانی کار دشواری است و هزینه و نیروی زیادی برای معاینه تمام گاوهای تازه زا لازم است. می توان تعداد گاوهایی که به معاینه کامل نیاز دارند را محدود کنیم به آن دسته که به دلیل خاصی از سایرین جدا شده اند و معاینه دقیق تری نیاز دارند. برخی از مواردی که نیاز به معاینه دقیق تری دارند شامل موارد زیر می باشند:
- سخت زایی
- دوقلوزایی
- جفت ماندگی
- خوراک نخوردن
- گاوهای ضعیف با لرزش بدنی
- گاو دارای لنگش یا با حرکت غیرطبیعی
- خارج شدن از منحنی طبیعی شیر
- پستانی که قبل از شیردوشی کاملاً پر نشده
- کارتیه یا پستان غیرطبیعی
- کم اشتهایی
- اسهال
- تب
- بوی تعفن از ترشحات رحم
- کم بودن میزان پر شدگی شکمبه
- کنترل مجدد مشکلات قبلی
داشتن یک فرآیند سیستماتیک برای مشاهده گاوها این اطمینان را ایجاد می کند که گاوهایی که نیاز به معاینه دارند فراموش نمی شوند. با حرکت در جلوی گاوها و دیدن هرکدام از موارد زیر علاوه بر ثبت آنها باید جهت معاینه ارجاع شوند:
- گاوهایی که پوزن آنها تمیز نشده و آغشته به خوراک است.
- گاوهایی که بیش از یک یا دو بار سرفه می کنند.
- گاوهایی که ترشحات غیرعادی از چشم دارند، چشم آنها تیره شده یا گود رفته است.
- با راه رفتن در پشت گاوها باید مشاهداتی مثل موارد زیر ثبت شود و آن گاوها مورد معاینه قرار گیرند:
- اسهال یا مدفوع که بسیار شل باشد و به حالت انباشته روی هم قرار نگیرد.
- گاو با شکم غیرطبیعی (کوچک بودن، گود رفتن یا بسیار بزرگ بودن).
- میزان پر بودن پستان قبل از شیردوشی، متورم و پر از شیر بودن پستان پس از شیردوشی، غیرطبیعی بودن رنگ پستان مثل قرمز یا آبی رنگ شدن، ادم غیرطبیعی یا تورم کارتیه، آسیب دیدن لیگامنت های پستانی.
اخیراً تعداد 4 گوساله از 7 رأسی که زایمان کمکی داشتند تلف شده اند. به گوساله ها 3 تا 4 لیتر آغوز می دهیم و بند ناف را با ترکیبات ید دار ضدعفونی می کنیم، اما هیچ وقت خوب به نظر نمی آیند. به مدت چند روز برخی از گوساله ها تورم صورت و زبان داشتند. اکثر آنها بدون کمک فقط چند دقیقه می توانستند بایستند و قبل از مرگ دچار سختی تنفس بودند.
کشیدن گوساله در حین زایمان گاو برای همه افراد کار مشکلی می باشد. فرد دچار درد عضلانی می شود، گاهی به خاطر فشار کار کلمات نادرستی بر زبان می آورد، مقدار زیادی تمیز کاری دارد و معمولاً از کارها عقب می ماند. گاو با زایمان کمکی، معمولاً در 60 روز اول، تولید کمتری دارد و تعداد سلولهای بدنی آن افزایش می یابد و مشکلات باروری خواهد داشت. گوساله حاصل از زایمان کمکی به میزان 5 برابر بیشتر در معرض خطر مرگ و 4 برابر بیشتر در معرض خطر بیماری قرار دارد. اولین توصیه اینکه فقط در صورت نیاز، به زایمان کمک شود و به هنگامی که نیاز بود به دامپزشک گله اطلاع دهید یا از افراد باتجربه و آموزش دیده و صبور برای کمک استفاده کنید. در طی مرحله دوم زایمان که گاو یا تلیسه زورهای زایمانی را شروع می کند، گاو و موقعیت گوساله را هر 30 دقیقه کنترل کنید. در نظر داشته باشید که تلیسه شکم اول زمان بیشتری نیاز دارد. اما اگر پیشرفت مراحل زایمانی در طی همان 30 دقیقه صورت می گیرد، دخالت نکنید. اگر طی 30 دقیقه هیچ پیشرفتی حاصل نشد و وضعیت گاو یا گوساله غیرعادی بود و یا گاو تلیسه برای بیش از 15 دقیقه هیچ زور زایمانی نداشت (توقف زورهای زایمانی با فاصله 5 و 10 دقیقه عادی می باشد) و یا اگر کیسه آمینوتیک را مشاهده کردید ولی طی 2 ساعت بعد از آن، زورهای زایمانی شروع نگردید، می توانید کمک زایمانی به گاو را شروع کنید. دامپزشک بهترین فردی است که می تواند افرادی که در زایشگاه کار می کنند را آموزش دهد و با ارائه دستورالعمل های ساده افراد این بخش را راهنمایی و کنترل کند. سریعاً با دامپزشک تماس بگیرید. باید نظارت، کمک و تهیه ادوات لازم برای کارگران زایشگاه را به طور منظم انجام دهید و اگر تعداد و میزان زایمان های کمکی یا تلفات گوساله در 24 ساعت پس از تولد افزایش یافت باید بیشتر نظارت کنید.
هر گوساله ای که با زایمان کمکی به دنیا می آید در معرض خطر قرار دارد. پس باید بلافاصله به جایگاه خشک و تمیز منتقل شود تا بررسی و معاینه های اولیه صورت گیرد. پس از شستن گوساله با یک پارچه خشک و تمیز، از سمت دم به گردن در طول خط فوقانی بدن ماساژ داده می شود. ماساژ نواحی سر، گوش و بینی با حوله خشک باعث منظم شدن تنفس گوساله می شود.
اگر همچنان واکنش تنفس گوساله ضعیف و یا آهسته باشد، آب سرد روی سر و گوش های گوساله ریخته می شود. در صورت سختی دائم در تنفس یا عدم پیشرفت در بهبود روند تنفس باید با دامپزشک تماس گرفته شود. داروهای احیاء کننده مثل قطره دگزاپرام یا اپی نفرین تزریقی می تواند مؤثر باشد اما اثرات جانبی به همراه دارد. می توان کافئین خوراکی مصرف کرد اما دستورالعمل احیای گوساله در هر مزرعه باید وجود داشته باشد و توسط دامپزشک گله کنترل و بررسی گردد. بلافاصله پس از زایمان باید 3 تا 4 لیتر آغوز به گوساله خورانده شود. در گوساله هایی که با سخت زایی به دنیا می آیند، هورمونهای ناشی از تنش در جذب آغوز اثر می گذارند. در مصرف آغوز این گوساله ها کمی تأخیر به وجود می آید. دامدار می خواهد 4 ساعت به طول نیانجامد. در اکثر این نوع گوساله ها به لوله معدی نیاز است ولی اگر گوساله حالت نشستن به خود نگیرد نمی توان از آن استفاده کرد و بهتر است گوساله در حالت ایستاده باشد.
در دامداری به این نوع گوساله های تحت تنش، ویتامین E و Se تزریقی می دهیم و معمولاً داروهای ضد درد و ضد التهاب برای افزایش آرامش و آسایش گوساله استفاده می شود. در این مورد با دامپزشک خود مشورت کنید تا مقدار سلنیوم اضافی تزریق نکنید و در اثر مصرف اضافی ضدالتهاب ها، گوساله ها در خطر ایجاد زخم قرار نگیرند. مصرف آنتی بیوتیک در بسیاری از این گوساله ها به خاطر خطر پنومونی ناشی از برگشت مواد زایمانی به مجاری تنفسی صورت می گیرد.
گوساله های حاصل از سخت زایی به خاطر احتمال آسیب مغز در حین زایمان، معمولاً پیشرفت طبیعی آهسته تری دارند. پیشنهاد می شود تا زمانی که واکنش مکیدن شیر کامل می شود، هر 4 تا 6 ساعت از لوله معدی در روز اول و حتی دوم برای خوراندن شیر استفاده شود. حتی زمانی که اشتهای گوساله خوب بود، دمای مقعد، ترشحات بینی، افزایش میزان تنفس و یا اسهال را در 14 روز اول کنترل کنید. اگر مشکلی وجود داشت بلافاصله با دامپزشک خود تماس بگیرید.
