اهمیت کلسیم در تنظیم جیره گاو پیش از زایش
تنظیم جیره گاو پیش از زایش مانند زمان ساخت خانه که پی ریزی محکم در ابتدای کار ضروری است، از اهمیت مشابه برخوردار است و برای آماده سازی گاوها برای شیردهی ضروری است. یکی از مواردی که هنگام تنظیم جیره گاو پیش از زایش بالاترین اهمیت را دارد تنظیم جیره با توجه به افزایش چشمگیر نیاز دام به کلسیم در زمان زایمان می باشد. برای تولید شیر به میزان زیادی به کلسیم نیاز می باشد زیرا شیر تقریباً حاوی تا 1.21 گرم (در گاوهای هلشتاین) و تا 1.45 گرم (در گاوهای جرسی) کلسیم به ازای هر کیلوگرم شیر تولید شده می باشد.
چرا ما باید مراقب باشیم؟
کلسیم یک ماده معدنی ضروری است که به استحکام استخوان، عملکرد ماهیچه، عملکرد سیستم ایمنی و بسیاری دیگر از فرآیندهای حیاتی منجر می شود. اگر بدن با کمبود کلسیم مواجه شود عملکرد این فرآیندها محدود می شود. کمبود کل کلسیم خون هیپوکلسیمی بالینی یا تحت بالینی نامیده می شود. در هیپوکلسیمی بالینی (تب شیر) غلظت کل کلسیم در سرم خون کمتر یا برابر با 5.5 میلی گرم بر دسی لیتر می باشد. در هیپوکلسیمی تحت بالینی غلظت کل کلسیم در سرم خون کمتر یا برابر با 8.5 میلی گرم بر دسی لیتر می باشد.
تب شیر گاو اگر سریع درمان نشود نیز می تواند به مرگ منجر شود، در حالی که هیپوکلسیمی تحت بالینی با خطر بالای ابتلا به دیگر ناهنجاری های متابولیسمی گاوهای تازه زا از قبیل کتوز، عفونت رحمی، جابه جایی شیردان و جفت ماندگی (شکل1) مرتبط می باشد. علاوه بر آن، هیپوکلسیمی تحت بالینی نسبت به تب شیر درصد بالاتری از گله را مبتلا می کند (65 درصد در مقابل 2 درصد) و تشخیص آن سخت می باشد زیرا هیچ علائم مشهودی در گاو مشاهده نمی شود. کل هزینه هیپوکلسیمی تحت بالینی شامل کاهش تولید شیر و درمان بیماری های مرتبط می باشد. به این دلیل که درصد بالاتری از گله به هیپوکلسیمی تحت بالینی مبتلا می شوند و نسبت به هیپوکلسیمی بالینی هزینه بالاتری را برای گاودار ایجاد می کند.
در سال 1991، محققین دانشگاه ویسکانسین شیوع هیپوکلسیمی گاو را به طور مستقیم با کلسیم جیره قبل از زایش مرتبط دانستند. به طوری که معتقد بودند مقدار 1.6 درصد کلسیم (بر اساس ماده خشک) بالاترین خطر را دارد و توصیه کردند که کلسیم جیره برای کاهش خطر باید کمتر یا بیشتر از این مقدار باشد. این یافته توصیه های مهم در مورد محدود کردن مصرف کلسیم جیره به زیر نیازهای نگهداری (کمتر از 40 گرم در روز) در جهت تحریک ترشح هورمون پاراتیروئید را تأیید کرد. با وجودی که این رویکرد در پیشگیری از ابتلا به تب شیر مؤثر بود ولی پائین نگه داشتن مصرف کلسیم جیره چالش اساسی می باشد. این رویکرد، پیشگیری از بروز هیپوکلسیمی را با استفاده از جیره اسیدوژنیک پیش از زایش ممکن دانسته است.
برای تنظیم جیره گاو پیش از زایش باید بدانید جیره اسیدوژنیک چیست؟
جیره اسیدوژنیک، PH ادرار خون را کاهش می دهد. در اغلب موارد استفاده از آنیون سولفات ها و مکمل کلرید، تفاوت آنیون-کاتیون (DCAD) جیره را کاهش می دهد. خوراندن جیره های اسیدوژنیک گاوها را در وضعیت اسیدوز متابولیکی جبران شده قرار می دهد. در این وضعیت، بدن گاو با استفاده از مکانیسم بافری کردن طبیعی که توسط کلیه کنترل می شود، خود را با تغییرات مواد معدنی جیره هماهنگ می کند. به این ترتیب که با کمک تغییر غلظت کلسیم خون، به واسطه جذب کلسیم از استخوان و افزایش جذب روده ای، کلسیم بیشتری وارد خون می شود که هر دو بوسیله هورمون پاراتیروئید کنترل می شوند. این مکانیسم به افزایش تراوش کلسیم منجر می شود و سیستم های تنظیم کلسیم را برای واکنش بعد از زایمان آماده می کند. از طرفی با کمک کلیه، هموستازی کلسیم قبل از زایمان را حفظ می کند. اسیدوز متابولیک جبران شده ترشح هورمون پاراتیروئید و حساسیت بافت های استخوان و کلیه را نسبت به هورمون پاراتیروئید افزایش می دهد.
اسیدیته بسیار زیاد؟
تمام جیره های اسیدوژنیک تنظیم شده، به یک میزان از اسیدوز متابولیکی جلوگیری نمی کنند. دو تا از معمول ترین رویکردها در خوراندن جیره های اسیدوژنیک شامل تغذیه جیره “کاملاً اسیدی شده” و تا “حدی اسیدی شده” می باشند.
رویکرد “تا حدی اسیدی شده” (که در آن PH ادرار در حد 6 تا 7 حفظ می شود) به طور کلی با DCAD صفر تا 5 میلی اکی والان در هر 100 گرم از DM به دست می آید و ممکن است در پیشگیری از هیپوکلسیمی بالینی مؤثر باشد. در رویکرد “کاملاً اسیدی شده” (که PH ادرار در حد 5.5 تا 6 حفظ می شود) به طور کلی DCAD در دامنه 10- تا 15- میلی اکی والان به ازاء هر 100 گرم ماده خشک حفظ می شود و در پیشگیری از هیپوکلسیمی بالینی و کاهش چشمگیر شیوع هیپوکلسیمی تحت بالینی مؤثر است.
کاملاً اسیدی شدن یا تا حدی اسیدی شدن DCAD با توجه به ترکیبات علوفه و دیگر ترکیبات جیره و همچنین عوامل محیطی و مدیریتی می تواند بسیار متغیر باشد. PH ادرار اساسی ترین ابزار برای تعیین میزان مناسب DCAD جیره می باشد.
تغذیه منابع آنیونی بسیار خوشخوراک در اطمینان از یکنواختی PH ادرار و پاسخ مهم تر به جیره های کاملاً اسیدی شده به ما کمک می کنند. متأسفانه، تغییر برخی از برنامه های خوراک دهی توصیه شده برای PH ادرار و DCAD مناسب پیش از زایش به علت کاهش خوشخوراکی خوراک دام محدود شده است.
برای رسیدن به یک جیره کاملاً اسیدی شده می توان از بسیاری از مکمل های آنیونی استفاده کرد ولی همه آنها ماده خشک مصرفی گاوهای پیش از زایش که به یکنواختی PH ادرار در روز منجر می شود را در حد کافی حفظ نمی کنند. این یک نکته مهم است که هنگام انتخاب مکمل اسیدوژنیک باید مورد توجه قرار گیرد.
تحقیق اخیر دانشگاه کرنل، مزایای راهکار خوراندن جیره اسیدوژنیک کاملاً اسیدی شده را نشان داد. نتایج تحقیق نشان داد که کاهش PH ادرار قبل از زایش به افزایش مصرف خوراک دام در بعد از زایش و تولید شیر منجر می گردد در عین حال که کمترین تأثیر را بر مصرف خوراک دام قبل از زایش دارد.
مزایای DCAD منفی خطی می باشد، به این معنی که با کاهش DCAD، تولید افزایش می یابد. ولی مزایای کلسیم جیره ای غیرخطی می باشد، به گونه ای که کلسیم جیره ای کم (کمتر از 0.4 درصد DM) یا کلسیم جیره ای بالا (بیشتر از 1.5 درصد DM) بیشترین مزیت را نشان داده اند.
ترکیب مزایای DCAD منفی با اثرات غیرخطی کلسیم جیره ای، به تعدیل توصیه های مرتبط با جیره پیش از زایش در جهت تنظیم جیره حاوی DCAD کاملاً اسیدی و کلسیم بالا منجر شده است.
هنگامی که دو رویکرد با هم تلاقی می کنند
تحقیق اخیر دانشگاه ایلینویز، مزایای ترکیب دو رویکرد جیره ای تحت عنوان جیره کنترل شده از لحاظ انرژی (جیره طلایی) با جیره کاملاً اسیدی شده حاوی کلسیم بالا را نشان داد. جیره طلایی معمولاً حاوی مقدار زیادی از کاه گندم و ذرت سیلو شده است و هدف این نوع جیره بهبود وضعیت انرژی دام بعد از زایمان در جهت جلوگیری از ایجاد “سندرم پرخوری” می باشد. (مصرف بیش از حد مواد مغذی).
در تحقیق اخیر، جیره غیراسیدوژنیک و حاوی کلسیم کم (جیره شاهد) با جیره اسیدوژنیک حاوی کلسیم کم (کمتر از 45 گرم در روز) یا جیره اسیدوژنیک حاوی کلسیم بالا (بیش از 180 گرم در روز) مقایسه شد. هر دو جیره اسیدوژنیک غلظت کلسیم خون را بلافاصله بعد از زایمان به طور موفقیت آمیزی بهبود دادند.
هنگامی که جیره اسیدوژنیک حاوی کلسیم جیره بیشتری باشد، تراوش کلسیم و مصرف ماده خشک قبل از زایمان بهبود می یابد و رحم دام در بعد از زایمان با سرعت بیشتری به وضعیت قبلی بر می گردد.
