یک دامپزشک، تجربه سال ها قبل خود را در باره یک مشکل به ظاهر کوچک در یک گاوداری چنین بیان کرد: از من خواسته شد که برای ویزیت یک گاو بیمار به یک گاوداری مراجعه کنم. به هنگام معاینه متوجه شدم که گاو سریع عصبانی می شد، نعره می کشید، مدفوع او سفت و پستان هایش شل شده بود و رفتاری غیرعادی از خود نشان می داد. اگرچه دمای بدن او طبیعی بود، شکمبه او شدیدا سخت شده بود و رفتارهای آشفته و عصبی از خود نشان می داد.

در ابتدا افکار من به سمت بیماری های عصبی متمرکز شد. آیا این بیماری کتوز عصبی، هاری و یا احتمالا مسمومیت می باشد؟ متحیر شده بودم و در نتیجه تغییرات غذایی اخیر او، مرحله شیردهی، حشرات در بهاربند و غیره را بررسی کردم و به سمت تشخیص بیماری پیش رفتم.

عاقبت، متوجه عامل بیماری شدم، آنجا یک ظرف آب خالی با لبه های شکسته بود. چندین سطل 20 لیتری آب ولرم آوردیم و متوجه آغاز بهبودی او شدیم.

به دفعات و همیشه آب برای دام فراهم کنید

اکنون اکثر دامداری ها از اهمیت فراهم بودن آب نوشیدنی گوساله ها و اینکه تازه و باکیفیت باشد شنیده اند. تحقیقات و آزمایش های صورت گرفته در دامداری ها تأثیر مثبت آب تازه بر سلامت دام های جوان و عملکرد آنها را ثابت کرده است. مصرف آب اضافی، حتی در اوایل سن آنها که با شیر تغذیه می شوند، باعث افزایش رشد و مصرف جیره آغازین می شود. همچنین این امکان را برای گوساله ها فراهم می کند که بتوانند در طی بیماری مانند اسهال، مجددا آب بدن خود را به دست آورند.

همانطور که اکثر کارگران گوساله دانی به ما گفته اند، صرف کار بیشتر در جهت فراهم کردن آب تازه و تمیز برای گوساله سودمند است. قطعا، گوساله ها باید در طول ماههای گرم تابستان آب تازه و تمیز دریافت کنند ولی در طول ماههای سرد نیز باید به اندازه کافی آب مصرف شود. ما نیز باید سامانه آب دهی در جایگاه گوساله ها را ارزیابی کنیم. یکی از همکاران دامپزشک باتجربه به من آموخت که به گاوهای تازه زا، به خصوص گاوهایی که بعد از زایمان با مشکل مواجه شدند با دست، آب ولرم بدهم، اینکه گاوهای تازه زا چه مقدار و چقدر سریع می توانند آب بنوشند شگفت انگیز است و با مشاهده آن احساس بهتری پیدا می کنم.

اطمینان حاصل کنیم که یک سامانه آب رسانی مناسب که کیفیت آب نوشیدنی دام  در آن لحاظ شده باشد برای گاوهای تازه زا بلافاصله بعد از زایمان فراهم باشد. به واسطه این سامانه برای گاوها این امکان را فراهم می کنیم که بلافاصله بعد از زایمان بتوانند آب از دست رفته بدن خود را مجددا به دست آورند. فراهم کردن سریع آب تازه و تمیز برای گاوهای تازه زا از قبل از اینکه به جایگاه گروهی گاوهای تازه زا منتقل شوند بسیار اهمیت دارد.

مقالات زیادی در رابطه با کیفیت آب نوشیدنی دام و اهمیت کیفیت آب بر عملکرد دام های شیری نوشته شده است. کافی است که ذکر کنیم، کنترل روزانه آب نوشیدنی گله بسیار اهمیت دارد. آزمایشگاههای مختلف پیشنهاد می کنند که آزمایش های تعیین کیفیت روی آب دام ها صورت بگیرد تا مشخص شود آیا عناصر پرمصرف و کم مصرف در دامنه قابل قبولی قرار دارند؟ این آزمایش ها نسبتا ارزان قیمت هستند و باید همیشه انجام شوند.

مواردی را که آب بدکیفیت باعث اختلال در سلامت گله شده است را تاکنون تجربه کرده ایم. عنصرهای سخت، نمک، آهن و دیگر ترکیباتی که شکمبه به خوبی آنها را هضم نمی کند می تواند کیفیت آب نوشیدنی دام را تحت تأثیر قرار دهد و به عملکرد ضعیف و بیماری دام سرعت بخشد.

کیفیت آب نوشیدنی دام را تا آنجایی که مربوط به آلودگی می شود فراموش نکنید. باکتری ها، ویروس ها، آلودگی های ادراری و مدفوعی به همراه خوراکی که از دهان گاو می ریزند موارد ناخوشایندی هستند که معمولا در آبشخور دیده می شوند و کیفیت آب را به سرعت تغییر می دهند.

تمیز کردن آبشخور یکی از کارهایی است که در فهرست روزانه دامداری ها قرار دارد. فاصله زمانی مناسب بین هر دفعه نظافت آبشخور به گرما، رطوبت، اندازه بهاربند و غیره بستگی دارد. تلاش در حفظ کردن کیفیت آب نوشیدنی دام یکی از اولویت های دامداری های بزرگ است.

میزان و فضای آبشخور برای هر گاو چه مقدار باید باشد؟ طی چندین سال گذشته به دسترسی گاوها به آب به طور ویژه توجه کرده ام. در مقالات چاپ شده دامپروری، ذکر شده است که فضای آبشخور برای هر رأس گاو دوشا باید بین 7.5 تا 10 سانتیمتر باشد. برای مثال در یک گاوداری که میزان شیر تولیدی گاوها در آن خوب است (40.7 کیلوگرم به ازای هر رأس)، فضای خطی آبشخور محاسبه شده برای هر رأس 6.25 سانتیمتر بود. معتقد هستم که فراوان کردن فضای آبشخور اضافی برای هر گاو می تواند برای او مفید باشد. شاید این گلوگاهی برای تولید شیر و سلامت بهتر گاو باشد.

رفتار گاوها را در آخور هر روز مشاهده کرده ایم، گاوهای مهاجم در آخور غالب تر هستند و به طور واضح این اتفاق در آبشخور نیز صورت می گیرد. چندین گاو می توانند تجمع کنند (به خصوص مواقعی که در معرض تنش گرمایی قرار دارند) م مسیر را برای مدتی مسدود کنند. بسیاری از دامداری ها لوله های قطور و بلند را به عنوان آبشخورهای اضافی در مسیر گذر از بهاربند به سالن شیردوشی و برعکس نصب کرده اند. بسیاری از دامداری ها در دو سکوی خروج از سالن شیردوشی آبشخورهایی نصب کرده اند، گاوها بعد از اینکه دوشیده شدند از سکوها بالا می روند و از آبشخورها در طول مسیر دیوار خارجی آب فراوان می نوشند.

اکثر دامداری ها در نظر گرفتن فضای آبشخور اضافی را جزو ملزومات می دانند. افزایش ارتفاع آبشخورهای نصب شده در راهروهای سیمانی باعث کاهش آلودگی آب که ناشی از پاشیدن فضولات است می شود. نصب آبشخورها در مرکز گذرگاه به طور مؤثر فضای آبشخور را دو برابر می کند. به خاطر داشته باشید، اکثر گاوهای دوشا با توجه به تلقیح، تولید شیر و شرایط محیطی به 75.7 الی 151.4 لیتر آب نیاز دارند.

جیره های کاملا مخلوط مرطوب را امتحان کنید

بسیاری از دامداری ها در حال حاضر آب یا خوراک تر (محصولات فرعی یا خوراک سبز) را به TMR ها اضافه می کنند تا به ماده خشک مطلوب با دامنه 45 تا 55 درصدی برسند. افزودن آب به نظر می رسد که ترکیبات خوراکی را به هم می چسباند و تا حدی باعث کاهش جداسازی توسط دام می شود.

برخی از دامداری ها افزودن آب به TMR گاوهای شیری برای رسیدن به ماده خشک 35 تا 40 درصد را تجربه کرده اند. این جیره ها در میکسرها به مدت طولانی تری فرآوری می شوند و در نتیجه طول ذرات کوچک تر می شود و یک خوراک دام یک دست به دست می آید و گاوها نمی توانند این جیره ها را جدا کنند.

موضوع کیفیت آب نوشیدنی دام قطعا می تواند بیشتر مورد مطالعه و بررسی قرار بگیرد. با این روش، گله سالم، کیفیت فضولات عالی و عملکرد تحسین برانگیز است. مصرف خوراک یکنواخت می تواند باعث افزایش سلامت شکمبه و کاهش ابتلا به اسیدوز تحت بالینی شود.

منبع: نشریه صنعت گاو شیری ، هوردز دیری من (شرکت تعاونی وحدت)

اگر از محصولات تولیدی دستچین استفاده می کنید می توانید از مشاوره و اطلاعات کارشناسان ما بهره مند شوید: (کلیک کنید)

برای مشاهده اطلاعات انواع خوراک دام سنگین اینجا کلیک کنید  کنسانتره گاو شیری ، کنسانتره گاو انتظار زایش ، کنسانتره گاو پرواری ، کنسانتره استار گوساله