امروزه به دلیل بهبود تغذیه، تنظیم جیره دام و مدیریت گاوهای خشک ، تب شیر بالینی در دامداری ها به اندازه سالیان گذشته متداول نیست ولی مشکلات ناشی از تب شیر تحت بالینی هنوز گریبانگیر بسیاری از گاوداری ها می باشد و  غالبا گاوداران هزینه های ناشی از آن را درک نمی کنند.

گاوهای دچار تب شیر تحت بالینی، علائم قابل توجهی ندارند ولی مصرف خوراک و حرکات شکمبه و روده در آنها کاهش می یابد و بیشتر در معرض بیماریهای متابولیکی و عفونی قرار می گیرند و البته تولید شیر در آنها نیز کاهش می یابد که نشانه ای از این است که تنظیم جیره دام باید تحت نظارت بیشتری قرار داشته باشد.

در تب شیر که با عنوان هایپو کلسمی قبل از زایش یا فلج زایمان شناخته می شود، کلسیم خون پائین می باشد. به طور متوسط 5 درصد گاوها تب شیر بالینی (کلسیم خون کمتر از 5 میلی گرم در دسی لیتر) را تجربه می کنند. وقتی سطح کلسیم خون پائین می باشد، عملکرد اعصاب و ماهیچه کاهش یافته و گاو زمین گیر شده و باید با کلسیم داخل وریدی درمان شود.

برآورد شده است که به ازای هر گاو دارای تب شیر بالینی، احتمالا 10 گاو با کلسیم خون بین 5 و 8 میلی گرم در دسی لیتر وجود دارد. تحقیق موسسه ملی سلامت دام که در سال 2002 روی 1462 رأس گاو انجام شد، تعیین کرد که 50 درصد گاوهای بالغ و 25 درصد تلیسه های شکم اول، طی 48 ساعت پس از تولد، تب شیر بالینی داشتند.

تب شیر تحت بالینی غالبا در تمام هفته اول شیردهی گاو ادامه دارد. هرچند که هر یک مورد تب شیر تحت بالینی حدود 40 درصد یک مورد بالینی هزینه دارد ولی محققان دانشگاه ویسکانسین آمریکا برآورد کردند که در سطح گله، تب شیر تحت بالینی حدود 4 برابر بیش از تب شیر بالینی هزینه درپی دارد.

تب شیر تحت بالینی، مصرف خوراک و نشخوار را کاهش می دهد و کتوز تحت بالینی را زیاد می کند. در مطالعه انجمن ملی سلامت دام، گاوهایی که دچار تب شیر تحت بالینی بودند، NEFA (اسیدهای چرب غیر استریفه) سرمی بالاتری داشتند که نشان می دهد از بیشتر ذخایر چربی بدن خود، احتمالا به دلیل مصرف خوراک پائین تر، استفاده می کردند. انقباضات ضعیف ماهیچه های شکمبه و شیردان، همراه با مصرف خوراک پائین تر، شیوع جابجایی شیردان را افزایش می دهد.

تب شیر تحت بالینی همچنین متریت، جفت ماندگی، سخت زائی و افتادگی رحم را افزایش می دهد که همه اینها تأثیر منفی بر آبستنی مجدد گاو دارند. اول از همه، تب شیر تحت بالینی عملکرد ماهیچه های صاف را مختل می کند. همچنین، این گاوها در روز زایش 5 تا 7 برابر کورتیزول بالاتری داشتند. (معمولا کورتیزول در روز زایش 3 تا 4 برابر افزایش می یابد). کورتیزول بالاتر، افت ایمنی طی چند روز اول شیردهی را بیشتر می کند. به علاوه سلول های ایمنی که حاوی کلسیم ناکافی هستند نیز فعال نمی شوند. مطالعه اخیر در دانشگاه فلوریدا تعیین کرد که به ازای هر یک میلی گرم در دسی لیتر بهبود در کلسیم سرم، خطر متریت تا 22 درصد کاهش یافت.

ورم پستان در گاوهای مبتلا به تب شیر تحت بالینی، شایع تر است زیرا عملکرد ایمنی کاهش یافته و سطح کلسیم پائین که عملکرد ماهیچه ها را کاهش می دهد، باعث می شود ماهیچه های اسفنکتر سرپستانک نیز به خوبی عمل نکنند و سرپستانک را بیشتر در معرض عفونت قرار می دهد. همچنین گاوهای با سطح کلسیم خون پائین، بیشتر تمایل به خوابیدن دارند که احتمالا قرارگیری انتهای سرپستانک در معرض باکتری ها را افزایش می دهد.

از دست دادن شدید کلسیم در زمان زایش گاو لزوم تنظیم جیره دام را آشکار می کند

هنگام زایش، گاوها با افزایش نیاز به کلسیم برای ساخت آغوز و شیر مواجه هستند. تب شیر وقتی روی می دهد که گاوها کلسیم کافی از استخوان های خود و جیره برای جایگزین کردن کلسیم در شیر دریافت نمی کنند. هورمون ها به طور طبیعی برای فراخوانی کلسیم از استخوان های گاو و برای بهبود بازده جذب جیره ای کلسیم در زمان زایش، عمل می کنند. این امر، کلسیم خون را در حد 9 تا 10 میلی گرم در دسی لیتر حفظ می کند. متاسفانه، عملکرد این هورمون ها، وقتی جیره های با کاتیون بیشتر نسبت به آنیون تغذیه می گردد، مهار می شود. این مسئله خون را قلیایی می کند و PH آن را افزایش می دهد. اضافه کردن آنیون های آماده به جیره می تواند PH خون را کاهش دهد (اسیدی تر) و مشکل را برطرف کند.

پتاسیم بالا می تواند توانایی گاو برای جذب منیزیم از شکمبه را کاهش دهد. سطح طبیعی منیزیم خون، 1.8 تا 2.4 میلی گرم در دسی لیتر در گاوها می باشد. منیزیم پائین خون (کمتر از 1.5 میلی گرم در دسی لیتر)، توانایی گاو جهت تشخیص سطح پائین کلسیم خون را باکاهش ترشح هورمون و حساسیت، مختل می کند. این مسئله، فراخوانی کلسیم و جذب آن را بیشتر کاهش می دهد و اهمیت تغییر و تنظیم جیره دام را بیشتر از گذشته نشان می دهد.

جیره ها تفاوت ایجاد می کنند

هرچند احتمالا روی جیره و مدیریت گاو خشک جهت کنترل تب شیر بالینی کار کرده اید، لازم است یک گام جلوتر رفته تا به طور موفقیت آمیزی، تب شیر تحت بالینی را کنترل کنید. تغذیه مناسب، تنظیم جیره دام به طور صحیح و مراقبت مناسب از گاو خشک، شیوع را از 50 درصد گاوهای بالغ به 25 درصد کاهش می دهد.

راهکارهای قبل از زایش برای کاهش تب شیر تحت بالینی، مشابه راهکارهای پیشگیری از تب شیر بالینی می باشد. این راهکارها شامل بهبود مصرف ماده خشک، بهبود آسایش گاو، کاهش پتاسیم جیره (کمتر از 1.3 درصد ماده خشک) و افزایش منیزیم جیره (0.4 ماده خشک) می باشد. ارقام زیر در جیره باید حفظ شود: کلسیم در 0.85 تا 1 درصد ماده خشک، فسفر در 0.25 تا 0.35 ماده خشک، سدیم 0.1 تا 0.15 درصد ماده خشک و گوگرد در سطح 0.25 تا 0.35 ماده خشک. یک منبع کلریدی خوش خوراک نیز باید در جیره قرار گیرد تا PH ادرار در حد 6.2 تا 6.8 برای گاوهای هلشتاین و 5.8 تا 6.3 برای گاوهای جرسی باقی بماند.

توصیه شده است تا پتاسیم جیره تا حد ممکن پائین نگه داشته شود و کلر جیره باید 0.5 واحد درصد کمتر از پتاسیم جیره باشد. بنابراین، اگر سطح پتاسیم جیره در حد 1.3 درصد ماده خشک باشد، کلر جیره باید حدود 0.8 درصد ماده خشک باشد. سنجش PH ادرار بعد از دو روز استفاده از جیره، ضروری است تا اگر لازم است کلر جیره بیشتر افزایش یابد تا ادرار را به حد کافی اسیدی کند.

تلاش کنید تا علوفه با پتاسیم پائین جهت استفاده در جیره پیدا کنید و پتاسیم جیره را کمتر از 1.3 درصد ماده خشک نگه دارید. سیلاژ یونجه را در جیره گاو خشک به دلیل میزان پتاسیم بالاتر و متغیرتر آن، کاهش داده یا حذف کنید. اگر پتاسیم جیره 2 درصد است، کلر جیره باید 1.5 درصد باشد تا به اسیدی شدن کافی دست پیدا کرد ولی این سطح کلر بالا، مطلوب نیست زیرا ممکن است مصرف ماده خشک را کاهش دهد.

گاوهایی که قبل از زایش کمتر خوراک می خورند، معمولا بعد از زایش نیز کمتر می خورند که باعث می شود دریافت کل مواد مغذی (شامل کلسیم) کم شود و عملکرد شکمبه دچار اختلال خواهد شد. بنابر این، مصرف ماده خشک را با مدیریت صحیح گاو خشک، آسایش گاو و  تنظیم جیره دام به طور صحیح، بهبود دهید. یکی از جیره های موفق گاوهای خشک شامل سیلاژ ذرت (5.8 تا 6.8 کیلوگرم ماده خشک)، علوفه یا کاه با پتاسیم پائین (1.8 تا 2.7 کیلوگرم ماده خشک) و 2.7 تا 3.1 کیلوگرم کنسانتره است.

ساختمان و تأسیسات یک اولویت مهم

توصیه های اخیر دانشگاه ویسکانسین را در نظر بگیرید. از تراکم بیش از حد بهاربند انتظار زایش اجتناب کنید و آن را به اندازه 140 درصد برای میانگین سه هفته ای در نظر بگیرید. برای مثال، اگر گاوها سه هفته را در بهاربند انتظار زایش سپری می کنند و 20 زایش در هفته وجود دارد، بهاربند باید حداقل 84 جایگاه داشته باشد (84=140%x60).

حداقل 75 سانتیمتر فضای آخور به ازای هر گاو را حفظ کنید. از جا به جایی انفرادی گاوها اجتناب کنید، بلکه 3 تا 5 گاو را همزمان منتقل کنید تا تنش اجتماعی کاهش یابد. در بستر فشرده، حداقل 9 متر مربع فضا به ازای هر گاو باید باشد. مدت زمانی که گاو در جایگاه انفرادی زایش می ماند را به حداقل برسانید.

افزایش تماس های تلفنی با متخصص تغذیه در مورد تب شیر و سایر مشکلات متابولیکی بعد از تعداد زایش بیش از حد معمول، رایج است. چرا؟ غالبا، به دلیل اینکه گاوها در بهاربند انتظار زایش تحت تراکم بالا بودند بنابر این به خوبی خوراک نخورده اند. به یاد داشته باشید که از گاوهای انتظار زایش حتی بهتر از گاوهای شیرده باید مراقبت کرد تا از شیردهی خوب، اطمینان یافت.

برای بهبود عملکرد گاوداری از خدمات افراد متخصص استفاده کنید

منبع: نشریه صنعت گاو شیری ، هوردز دیری من (شرکت تعاونی وحدت)

مشاهده اطلاعات انواع خوراک دام سنگین دستچین:

کنسانتره گاو سوپرشیر، کنسانتره گاو پرشیر، کنسانتره گوساله پرواری، کنسانتره گاو خشک و تلیسه، کنسانتره گاو انتظار زایش، کنسانتره استارتر گوساله